Τέλος Αυγούστου το 2007, πήγα στη συναυλία της Χαρούλας Αλεξίου στο Στάδιο Αγρινίου. Η Χαρούλα, πολυαγαπημένη μας, δε χάνουμε ευκαιρία να την απολαύσουμε. Πριν τη συναυλία – κι ενώ υπήρχαν σενάρια για ακύρωση, αν θυμάμαι καλά- μαθαίνουμε πως τα έσοδα θα δοθούν για τους πυρόπληκτους της Ηλείας. Και η Χαρούλα τραγουδάει τέλι-τέλι-τέλι (…) μ’ έκανες κουρέλι, δε σ’ αντέχω πια. Τούτη η γη σου θέλει, σπίρτο και φωτιά… Και σχεδόν κλαίει στη σκηνή και σταματά και λέει «όχι δεν μπορώ να το πω…. αγάπη θέλει τούτη η γη…»

Δε θα την ξεχάσω αυτή τη στιγμή. Ούτε θα ξεχάσω όλες τις τραγικές, σπαρακτικές ιστορίες των ανθρώπων που χάθηκαν ή έχασαν την οικογένειά τους… 

Στις 24 Αυγούστου 2007, 63 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Ηλεία . Η Μάκιστος και Αρτέμιδα ήταν τα πρώτα χωριά που η φωτιά συνάντησε στο πέρασμά της κάνοντας τα πάντα στάχτη. Τα χωριά Γεράκι Αμαλιάδας, Κρέστενα, Γρύλλος, Καϊάφα, Νεοχώρι, Βρεστό, Καλλιθέα, Σάμικο, Πλατιάνα, ο Δήμος Ζαχάρως, η Ανδρίτσαινα, η Κλινδία, το Μουζάκι, το Φανάρι, Μπεντένι Ηλείας και πλειάδα μικρότερων οικισμών επλήγησαν, καταστρέφοντας δασικές και οικιστικές εκτάσεις. Απειλήθηκε, όπως και σήμερα, ακόμα και ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας.

Κάηκαν συνολικά 147 χωριά, απανθρακώθηκαν 30.000 ζώα, 870.000 στρέμματα δάσους και 230.000 στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων έγιναν στάχτη. Περισσότερα από 180 σπίτια καταστράφηκαν ολοκληρωτικά…

Το καλοκαίρι του 2007 οι δασικές πυρκαγιές σε πολλούς νομούς της Ελλάδας είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 84 άνθρωποι και να καούν 1.500 σπίτια και περισσότερα από 2.700 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης, 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα και 60.000 ζώα.

Στις 23 Ιουλίου το 2018, δύο μεγάλες πυρκαγιές ξέσπασαν στην Αττική, η πρώτη στην Κινέτα και η δεύτερη κοντά στο Νταού Πεντέλης. Στη δεύτερη περίπτωση η πυρκαγιά επεκτάθηκε και πέρασε μέσα από τους οικισμούς Νέος Βουτζάς και Μάτι με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη τραγωδία: έχασαν τη ζωή τους 102 άνθρωποι και τραυματίστηκαν δεκάδες άλλοι. Από τις δύο πυρκαγιές καταστράφηκαν ολοσχερώς ή έπαθαν ζημιές χιλιάδες σπίτια και κάηκαν και δεκάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους.
Το μέτωπο της φωτιάς κινήθηκε με τεράστια ταχύτητα, εγκλώβισε όσους βρίσκονταν μεταξύ της Λεωφόρου Μαραθώνα και της θάλασσας και προκάλεσε την εκατόμβη των θυμάτων.

Κι αν με ρωτήσεις αν έκλαψα όταν τερμάτισα στον πρώτο μου Μαραθώνιο το 2019 στο Καλλιμάρμαρο, θα σου πω ότι όταν περνούσα από το Μάτι έκλαψα περισσότερο για όλο αυτό που αντίκρισα… 

Γιατί;

Ο Γιόχαν Γκόλνταμερ, ερευνητής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ, ειδικευμένου στη μελέτη των δασών, εξηγεί ότι αυτό που συνέβη το 2018 στην Αττική συνδέεται άμεσα με το βασικό πρόβλημα των μεσογειακών χωρών: “Στις πρώην αγροτικές περιοχές γύρω από την Αθήνα η καλλιεργήσιμη γη δεν αξιοποιείται τόσο εντατικά όσο παλαιότερα. Αντ’ αυτού γύρω από τις μεγάλες πόλεις έχουν αναπτυχθεί αστικές δομές με ακαλλιέργητα χωράφια και κήπους. Αυτό κάνει την κατάσταση τόσο επικίνδυνη. Στο παρελθόν τα αιγοπρόβατα τρέφονταν από το γρασίδι και τους χαμηλούς θάμνους στις περιοχές αυτές και έτσι το τοπίο φαινόταν μεν γυμνό, αλλά δεν ξεσπούσαν μεγάλες, καταστροφικές πυρκαγιές. Σήμερα οι άνθρωποι δεν εκμεταλλεύονται τη γη αυτή, υπάρχουν περισσότερα εξοχικά, κήποι και δέντρα – αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα σε πολλές νοτιοευρωπαϊκές χώρες. Έτσι τα προάστια πόλεων είναι συνήθως πιο ευάλωτα σε πυρκαγιές. Εκεί οι φωτιές γίνονται ανεξέλεγκτες.

Η πυρκαγιά στο Μάτι εκδηλώθηκε κάτω από ακραίες πυρο-μετεωρολογικές συνθήκες και παρουσίασε ακραία συμπεριφορά πυρός, καθιστώντας αναποτελεσματική την προσπάθεια που κατεβλήθη για τον περιορισμό και τον έλεγχό της. Περιβαλλοντικές συνθήκες παρόμοιες με αυτές που καθοδήγησαν τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι«, σημειώνεται στην ανάλυση, «δε θα πρέπει να αποκλειστούν στο εγγύς μέλλον, καθώς η κλιματική αλλαγή μας φέρνει αντιμέτωπους με μία νέα πραγματικότητα ακραίων δασικών πυρκαγιών, οι οποίες εύκολα μπορούν να ξεπεράσουν τις δυνατότητες καταστολής, ανεξάρτητα από την αφθονία και την τεχνολογία των διαθέσιμων μέσων δασοπυρόσβεσης«.

Τα ίδια σε γενικές γραμμές βλέπουμε να συμβαίνουν όχι μόνο σε χώρες της Μεσογείου και του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά τελευταία και σε βορειότερα κλίματα.

Η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα. Κι εμείς το βλέπουμε απλά σαν «θέμα έκθεσης για πανελλήνιες».

«Τα σκοτάδια δεν διαλύονται με τις φωτιές, μένουν τα μαύρα αποκαΐδια όταν δεν φωτιζόμαστε από τη φλόγα της ψυχής μας και της μνήμης.

Καίγεται η χώρα μας, όχι μόνο κάθε καλοκαίρι. Η κρίση είναι πολύπλευρη, δεν είναι μονάχα οικονομική. Ο καρκίνος κάνει μεταστάσεις. Ξεριζώνει την αξιοπρέπεια και την ανθρωπιά. Κι όμως υπάρχουν άνθρωποι που ενστικτωδώς γνωρίζουν πως ο θάνατος γίνεται δυο φορές σκληρότερος όταν δεν βρίσκει αντίσταση ο ερχομός του.

Το σώμα της πατρίδας μας πυρπολείται γιατί δεν τη σεβόμαστε, δεν την αγαπάμε και αδιαφορούμε επί της ουσίας για τα δεινά που προξενούμε. Γιατί δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πως η πατρίδα μας είμαστε εμείς και οι άλλοι, οι απέναντι, εμείς είμαστε πάλι. (…)

Οι επαγγελματίες της πολιτικής θα τα ρίξουν ο ένας στον άλλον. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης θα υπερβάλουν ως συνήθως σκορπώντας τον τρόμο και τον φόβο καθότι αυτά πωλούν στους καθηλωμένους πολίτες και με τον δικό τους τρόπο στρώνουν τον δρόμο στον εκφασισμό και στην υποταγή.

Όταν δεν αντιμετωπίζουμε τη φύση ως ζωντανό οργανισμό και δεν καταλαβαίνουμε πως είμαστε η προέκτασή τους και όταν το αντικείμενο δεν υποκειμενικοποιείται, τότε θα καιγόμαστε χωρίς να το παίρνουμε χαμπάρι.(…)

Δεν είναι θέμα οικολογικό ή θέμα ευαισθησίας. Η κοινωνική οικολογία έχει να κάνει με την ίδια μας την ύπαρξη. Στεκόμαστε με δέος μπροστά στα φυσικά φαινόμενα, πλημμύρες, καταστροφές, πυρκαγιές, σεισμούς και καταποντισμούς. Οι περιβαλλοντικές καταστροφές όμως που προκαλεί ο άνθρωπος και έχουν φέρει τον πλανήτη στα όρια της ύπαρξής του αντιμετωπίζονται ΜΟΝΟ όταν λειτουργήσουν οι κοινωνίες ως κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα.(…)

Ο πολιτισμός δεν είναι συμπλήρωμα της πολιτικής, είναι το όλον της ύπαρξής της…» (Δημήτρης Παπαχρήστος, ΑΥΓΗ, 15/08/2019)

Η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα.

Η θερμοκρασία της γης ανεβαίνει. Οι παγετώνες συρρικνώνονται. Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Ο καιρός έχει γίνει πιο ακραίος, τόσο ζεστός όσο και κρύος – όπως και οι βροχοπτώσεις και η ξηρασία σε διάφορα μέρη του κόσμου.

Οι επιστήμονες είναι σαφείς ότι είμαστε υπεύθυνοι για αυτήν την αλλαγή: η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου, κυρίως από τη χρήση ορυκτών καυσίμων και από την αποψίλωση των δασών, οδήγησε σε όλες αυτές τις αλλαγές που βλέπουμε. Αυτό δεν προέκυψε φυσικά, από τη φύση. Εμείς το κάναμε αυτό.

Και επηρεάζει τα παιδιά μας.

Γράφει για αυτά τα παιδιά τόσο αληθινά και παραστατικά η Χριστίνα Γαβρίλη (@iprigipessa – https://iprigipessa.com/)

«(…) Τι θα πούμε στα παιδιά μας;
 
Όταν το πόσιμο νερό τελειώσει.
Όταν σπανίσουν φρούτα και τα λαχανικά.
Όταν το τελευταίο παγόβουνο θα λιώσει.
Όταν τα πάντα θα γίνουν τοξικά;
 
Ότι δεν ξέραμε;
Ότι δεν μας ένοιαζε;
Ότι δεν το είδαμε να έρχεται;
Χμμμ, ίσως αυτό να ταίριαζε:
 
«Συγχωρέστε μας αγαπημένα μας παιδιά»
 
Δε χορτάσαμε ήλιο, δάση, θάλασσες, φαγητά,
καφέδες, ταξίδια, ρούχα, σπίτια, αυτοκίνητα…
Θέλαμε κι άλλο, κι άλλο….
Δε σεβαστήκαμε, μέχρι που δεν πήγε άλλο.
 
Είναι γλυκιά η τρυφηλή ζωή.
 
Δε χορταίνεται!
 
Και μας τα έδωσαν στο πιάτο που να πάρει.
Και μας είπαν «λευκέ, αυτό είναι το φυσιολογικό»
Πως είμαστε ΟΛΑ ΕΝΑ δεν πήραμε χαμπάρι.
Πιαστήκαμε στα δίχτυα, χάσαμε το ένστικτο το ανθρώπινο. (…)
  
Δεν καίγεται μόνο η Αττική, η Εύβοια και η Μάνη.
Δεν κάηκε μόνο η Τουρκία, η Αυστραλία, το Μεξικό.
Καήκαμε όλοι.
Κάθε φορά καιγόμαστε ΟΛΟΙ.
 
Και δεν καίγονται μόνο τα δάση.
Καίγεται μαζί κι ο ήλιος.
Καίγονται οι θάλασσες. .
Καίγεται της ζωής ο κύκλος.
 
Μα το χειρότερο … καίγονται τα παιδιά μας!
 
Και τι θα τους πούμε; (…)»

Πραγματικά ελπίζω να μην ξεχάσουμε ποτέ όλους αυτούς που χάθηκαν, όλα αυτά που χάθηκαν, αλλά και να παλέψουμε για το μέλλον αυτών των παιδιών που τώρα ξεκινάνε το ταξίδι τους, τώρα μαθαίνουν τον κόσμο. 

Δεν έχω άλλα λόγια, μόνο δάκρυα…