Αυτή την περίοδο σκέφτομαι συχνά αυτό που έγραφα και στο τέλος του τελευταίου μου άρθρου: να χαρούμε κάθε φάση των παιδιών μας, χωρίς να βιαζόμαστε να μεγαλώσουν και να «περάσουν στο επόμενο στάδιο».

Όπως έγραφα, λοιπόν, στα δυο πρώτα μου παιδιά δεν κατάφερα να το κάνω, δυστυχώς. Πελάγωνα με τις δουλειές, έλεγα άντε πότε θα μεγαλώσουν να κάθονται πιο εύκολα όταν πίνω καφέ, πότε θα ξεπεταχτούν να μπορώ να τα αφήνω πιο εύκολα, πότε θα αρχίσουν να κοιμούνται όλο το βράδυ κλπ κλπ. 

Όλο κάτι περίμενα να γίνει… πάντα κάτι περίμενα να γίνει. 

Θυμάμαι όταν η κόρη μου ήταν λίγων μηνών, ο άντρας μου μου είπε κάποια στιγμή: ρε Βασούλα, δεν παίζεις καθόλου με το μωρό, δεν το ευχαριστιέσαι. Και είχε δίκιο -αν και όταν το άκουσα δε μου πολυάρεσε!

Το έχω μετανιώσει πολύ και προσπάθησα να επανορθώσω, καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, αλλά και στο τρίτο μου παιδάκι. Γιατί πραγματικά ποτέ δεν είναι αργά!!

Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας συνεχώς ότι η κάθε περίοδος που περνά δε θα ξανάρθει.

Θέλω να χαρώ τις στιγμές που είναι βρέφος και μπορώ να μυρίζω την υπέροχη μωρουδίστικη μυρωδιά του και να το κρατάω αγκαλιά και να του λέω τραγουδάκια.

Να χαρώ τις στιγμές που μας χαρίζει τα πρώτα του χαμόγελα, που απλώνει πρώτη φορά τα χέρια του σε μας, που αρχίζει και κάθεται στον πωπό του, που αρχίζει και τρώει κρέμα, που αρχίζει να αλλάζει πλευρό, να μπουσουλάει, να στέκεται όρθιο, να περπατάει…

Μετά, που θα πάει σχολείο, θα κάνει τους πρώτους φίλους, τις πρώτες απόπειρες κοινωνικοποίησης… Και σιγά σιγά θα μεγαλώνει και θα μαθαίνει νέα πράγματα, θα μπορεί να κάνει μαζί μας πιο περίπλοκες συζητήσεις, θα έχει απορίες και προβληματισμούς.

Όλα αυτά πρέπει να τα χαρούμε οι γονείς, να τα απολαύσουμε. Γιατί πάντα η επόμενη φάση να μας φαίνεται ευκολότερη;

Κάθε φάση έχει τα δικά της «αγκαθάκια», τις δικές της δυσκολίες.

Στο κάτω κάτω γιατί κάνουμε παιδιά;

Για να τα μεγαλώσουμε και να λέμε ότι έχουμε απογόνους; Ή για να περάσουμε υπέροχα και γεμάτα όλα αυτά τα χρόνια που θα μένουμε μαζί τους και θα «μεγαλώνουμε» παρέα;

Οι περισσότεροι από εμάς, άλλωστε, πόσες φορές δεν έχουμε σκεφτεί: «Δε θα ήταν ωραίο να μπορούσα να γίνω ξανά παιδί, χωρίς όλο το άγχος της δουλειάς μου και την πίεση να πετύχω;»

Έχουμε, όμως, σκεφτεί ότι πολλά παιδιά σήμερα, με τις απαιτήσεις που έχουμε οι γονείς, νιώθουν το ίδιο άγχος που νιώθουν οι ενήλικες;

Με τον τρόπο που σκεφτόμαστε κινδυνεύουμε να «χάσουμε το παιδί» στην παιδική ηλικία. Ξεχνάμε το πόσο πολύτιμη είναι η παιδική ηλικία, πόσο σημασία έχουν οι  επιθυμίες και, πάνω απ’ όλα, οι ανάγκες ενός μικρού παιδιού.

Μιλάμε για τα μικρά παιδιά, όλο και περισσότερο, ως «αντικείμενα – εμπορεύματα» στα οποία πρέπει να «επενδύσουμε» για μελλοντικές αποδόσεις.  Αγχωνόμαστε για το μέλλον των παιδιών μας και φτάνουμε σε σημείο να «επιμελούμαστε» τόσο πολύ τις εμπειρίες ζωής των παιδιών μας, με τρόπο που θα φαινόταν, στις προηγούμενες γενιές, αρκετά αφύσικος, ίσως ακόμη και χωρίς χαρά και ξεγνοιασιά.

Σε μια κουλτούρα που δίνει έμφαση στην επιτυχία, στο να «είμαστε καλύτεροι από τους άλλους», να τα κάνουμε όλα «πρώτοι», τα παιδιά βομβαρδίζονται καθημερινά και πιέζονται να μεγαλώσουν πολύ γρήγορα.

Πιέζονται να μάθουν να διαβάζουν και να μετρούν ακόμη και πριν προλάβουν να περπατήσουν.

Πιέζονται να ξεπεράσουν τα άλλα παιδιά στην τάξη, ακόμη και στο νηπιαγωγείο.

Πιέζονται να είναι αυτάρκη, παραγωγικά και πειθαρχημένα.

Πιέζονται να μιλάνε χαμηλόφωνα, να μην σηκώνονται από το τραπέζι όταν βγαίνουμε έξω, να μην λένε τις ξεκαρδιστικές παιδικές ιστορίες τους.

Αυτή η «βιαστική παιδική ηλικία» δημιουργεί αδικαιολόγητο άγχος στα παιδιά, που πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.

Η «ενηλικιοποίηση»

Διάβασα κάπου τον όρο «adultify» (ενηλικιοποίηση), το να συμπεριφερόμαστε στα παιδιά σαν να είναι ενήλικοι και να έχουμε από αυτά αντίστοιχες απαιτήσεις. Εκεί έγραφε, επίσης, ότι πολλά παιδιά υποφέρουν από προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το άγχος, πολλά παιδιά έχουν μπλοκάρει τις μαθησιακές τους δεξιότητες λόγω της κακής μνήμης εξαιτίας αυτού του άγχους και του υπερβολικού φόβου της αποτυχίας.

Ο Δρ David Elkind, συγγραφέας του The Hurried Child, συμβουλεύει τους γονείς να αφήνουν τα παιδιά να γίνουν παιδιά. Η έρευνά του δείχνει ότι οι μαθητές είναι πιο πιθανό να έχουν επιτυχία στο σχολείο, εάν δεν βιάζονται να περάσουν την πρώιμη παιδική τους ηλικία από γονείς που υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους και τους εκθέτουν υπερβολικά σε ακαδημαϊκές πιέσεις.

«Τα παιδιά έχουν ένα βαρύ φορτίο να σηκώσουν όταν αισθάνονται ότι η απόδοσή τους συνδέεται με την αγάπη που λαμβάνουν και απογοητεύουν τους γονείς τους εάν δεν έχουν επιτυχία. Αυτά τα συναισθήματα μεταφέρονται ακόμη και στην ενήλικη ζωή τους.»

Τι μπορούμε να κάνουμε

Πρέπει να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να «βγάλουμε τις παρωπίδες» και να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια των μικρών παιδιών – μια αλλαγή στην οπτική μας που μπορεί να μας επιτρέψει να τα κατανοήσουμε καλύτερα και να καλλιεργήσουμε τις μοναδικές τους ικανότητες.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι το παιχνίδι, η ανεμελιά, ο χρόνος που «δεν έχουν τίποτα να κάνουν», είναι σημαντικό μέρος της παιδικής ηλικίας. Βοηθά τα παιδιά να διώχνουν το άγχος, να ενισχύουν τη δημιουργικότητά τους και να ζουν την εμπειρία της χαράς.

Οι ενήλικες δεν πρέπει να μετατρέπουμε το παιχνίδι σε δουλειά και δεν πρέπει να προσπαθούμε πάντα να διδάξουμε τα παιδιά κατά τη διάρκεια της περιόδου παιχνιδιού τους.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι αδύνατο να επιταχύνουμε τη συναισθηματική ωρίμανση στα παιδιά μας. Τα παιδιά μπορεί να συμπεριφέρονται ως μεγάλα, αλλά δεν αισθάνονται μεγάλα. Μπορεί να μιλούν «ενήλικα», ενώ τα συναισθήματά τους φωνάζουν «παιδί».

Σε τελική ανάλυση, η παιδική ηλικία είναι ένα σημαντικό μέρος της ζωής και θα πρέπει να τη σεβόμαστε και να την εκτιμούμε. Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην παιδική τους ηλικία και δεν πρέπει να τα βιαστούμε να περάσουν από αυτό το στάδιο.

Είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι τα μικρά παιδιά δεν είναι απλώς μικροενήλικες και νομίζω ότι οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί και γονείς θα συμφωνούσαν ότι ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλός τους δεν είναι πραγματικά σχεδιασμένος για να ανταπεξέρχεται στα προγράμματα και τους ρυθμούς ενηλίκων.

Πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να δούμε τον κόσμο από τη σκοπιά ενός παιδιού.

Να τους δώσουμε το χρόνο που χρειάζονται να κάνουν τα βήματά τους, να μάθουν τον κόσμο αυτό με τους δικούς τους ρυθμούς.

Να μη βιαζόμαστε να μεγαλώσουν, να μη βιαζόμαστε να ανεξαρτητοποιηθούν.

Όποιος έχει δει το θαύμα στο πρόσωπο ενός παιδιού όταν βλέπει μια πεταλούδα να προσγειώνεται σε ένα λουλούδι, καταλαβαίνει ότι η μάθηση ξεπερνά πολύ τα όρια της τάξης, τα όρια της ενήλικης επεξήγησης, τα όρια του δικού μας τρόπου σκέψης.

Ως γονείς, προσπαθούμε πάντα να διδάξουμε καλά πράγματα στα παιδιά μας, αλλά αν είμαστε πρόθυμοι, μπορούμε να μάθουμε πολλά για τη ζωή απλώς με το να είμαστε παρόντες και να δίνουμε την προσοχή που χρειάζονται τα παιδιά μας.

Όσο μεγαλώνουμε, συλλέγουμε γνώσεις που εμπλουτίζουν τη ζωή μας, αλλά δεν χρειάζεται πραγματικά να «μεγαλώνουμε» για να την απολαύσουμε και να ζήσουμε.