Μακάρι να τα γνώριζα όλα αυτά νωρίτερα

Έγραψα προχθές στο Instagram μια πολύ αυθόρμητη σκέψη μου. Και αμέσως σκέφτηκα όλα αυτά που θα ήθελα να είχα κάνει διαφορετικά στη ζωή μου.

Γύρισα τον χρόνο πίσω όταν ήμουν στα 20 μου. Δεν είχα κανένα πραγματικό σκοπό ή αποστολή ή συγκεκριμένο όνειρο. Έτσι, απλά έκανα τα κλασικά βήματα, ακολουθούσα την πεπατημένη.

Μακάρι να μπορούσα να γυρίσω το χρόνο πίσω και να ήμουν πιο ενεργή φοιτήτρια, να «δούλευα» τα μειονεκτήματά μου, να πίεζα τον εαυτό μου, να έβγαινα από την #comfortzone μου.

Είναι τα τελευταία δύο χρόνια που άρχισα να σκέφτομαι (και να καταγράφω) τα «πράγματα που μακάρι να ήξερα νωρίτερα». Σκέφτομαι το υποθετικό σενάριο να επιστρέψω στα 20 μου με την τρέχουσα νοοτροπία μου. Τι θα ήθελα να είχα κάνει; Τι θα μπορούσα να προσφέρω στον εαυτό μου τότε με όσα έμαθα σχεδόν είκοσι χρόνια μετά;

(Φυσικά, αυτή είναι μια λίγο ιδιαίτερη σκέψη, γιατί αυτή η αλλαγή στο παρελθόν, πιθανώς άλλαζε πράγματα και στο τώρα μου που, όμως, δε θα ήθελα να αλλάξουν, όπως η οικογένεια που έχω φτιάξει με τον άνθρωπό μου ❤️)

Σιγά σιγά, δημιουργείται μια λίστα με όσα θα μπορούσαν να είναι μαθήματα ζωής για τον εαυτό μου, τα επαγγελματικά μου, την αγάπη, τις σχέσεις. Πράγματα που έχω διαβάσει, έχω ακούσει, έχω παρακολουθήσει και, φυσικά, από την εμπειρία μου.

Πλέον βλέπω με δύναμη και νηφαλιότητα τα πράγματα, με στόχο να γίνω μια «καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου».

Δημιούργησα, λοιπόν, τη λίστα για τον εαυτό μου, γιατί συνειδητοποιούσα ότι ξεχνούσα σημαντικά μαθήματα με τον ίδιο ρυθμό που μάθαινα νέα. Θέλω να μοιραστώ αυτή την πρώτη, «προσωρινή» υποθέτω, λίστα στο blog μου για πρώτη φορά, ελπίζοντας ότι σε κάποιους ίσως φανεί πολύ χρήσιμη.

Παράλληλα, θα συνεχίσω να διαβάζω τη λίστα κάποιες φορές μέσα στο χρόνο. Και θα προσθέτω νέα μαθήματα που μαθαίνω καθημερινά. Αυτή, λοιπόν, είναι η πιο πρόσφατη «έκδοση», με τυχαία σειρά:

1. Να μην επιλέγουμε τον εύκολο δρόμο.

Όσο πιο εύκολος (και ίσως ασφαλής) τόσο πιο βαρετός και τόσο λιγότερο θα μας εξελίξει. Κάτι που δε μας «ζορίζει» έστω και λίγο, δε θα μας κάνει καλύτερους.

2. Είναι πολύ σημαντικό να παλεύουμε για αυτά που θέλουμε.

Να μην παρατάμε τα όπλα, να μη λέμε εύκολα «Δεν αντέχω άλλο». Να λέμε «Ναι, πάμε, θα τα καταφέρω».

3. Τίποτα δεν έρχεται χωρίς κόστος.

Ακόμα κι αυτά που αγαπάμε, τα καταφέρνουμε με προσωπικό κόστος. Βάζουμε το πάθος μας, ρίχνουμε δουλειά.

4. Όλες οι δουλειές μπορούν να πετύχουν…

…αρκεί να τη σχεδιάσουμε και να την οργανώσουμε σωστά, να βάλουμε το μεράκι μας, να μην την αφήσουμε να μας «φύγει». Να κάνουμε δοκιμές, να βρούμε τι μας αρέσει, σε τι είμαστε καλοί. Μακάρι στα 20 μου να είχα φάει τα μούτρα μου στο χώρο εργασίας. Να βουτούσα στα βαθιά.

5. Όλα είναι πιο εύκολα όταν γίνονται βήμα-βήμα, step-by-step.

Δε χρειάζεται να σκεφτόμαστε τα 50 επόμενα βήματα. Αρκεί να δουλέψουμε το αμέσως επόμενο, να το κερδίσουμε και μετά να προχωρήσουμε.

6. Να μην παραπονιόμαστε.

Το να παραπονιόμαστε είναι το μεγαλύτερο χάσιμο χρόνου που υπάρχει. «Κάνε κάτι γι’ αυτό, αλλιώς σκάσε!». Τόσο απλά.

7. Σε κάθε ζήτημα, το θέμα μας είναι «τι κάνουμε», πώς θα βρούμε λύση.

Όλα τα άλλα «τι και πώς και γιατί» είναι «να ‘χαμε να λέγαμε».

8. Πάντα να προσπαθούμε για κάτι.

Όταν ξυπνάμε το πρωί, να σκεφτόμαστε τι προσπαθούμε να πετύχουμε. Οι άνθρωποι χρειάζονται ένα όραμα για να ξυπνούν κάθε πρωί. Αφού το κάνουμε εικόνα, συνεχίζουμε βάζοντας μικρούς στόχους προς αυτό το σκοπό. Κάθε μέρα. Να αναλάβουμε περισσότερες ευθύνες. Ίσως ακούγεται παράδοξο. Δεν εννοώ να γεμίσουμε τη μέρα μας με ανούσια πράγματα. Αλλά να μην επαναπαυόμαστε στα λίγα, στις «safe» επιλογές. Να προσπαθούμε για το κάτι παραπάνω.

9. Να περνάμε χρόνο με άτομα που αγαπάμε.

Αυτοί είναι η οικογένεια και οι καλύτεροί μας φίλοι. Εάν δεν έχουμε οικογένεια, να δημιουργήσουμε μια. Και δε χρειάζεται να παντρευτούμε τον πρώτο τυχόντα ή να κάνουμε παιδί. Αλλά να χτίσουμε πιο δυνατές σχέσεις με αυτούς που θέλουμε δίπλα μας, φίλους αδερφικούς. Η οικογένεια είναι για μια ζωή.

10. Να μη μας νοιάζει η γνώμη των άλλων.

Παντρέψου, βρες δουλειά γραφείου, πήγαινε για αστροναύτης, κάνε παιδί, δεν είσαι εσύ για τέτοια. Μόνο εμείς ξέρουμε τι θέλουμε. Ξύπνα! Όλοι πεθαίνουμε στο τέλος, πιστεύεις πραγματικά ότι έχει σημασία τι πιστεύουν οι άλλοι για σένα; Εκφοβιζόμαστε και επηρεαζόμαστε από την πίεση των συνομηλίκων, την εξουσία και τα «πρότυπα» για να συμπεριφερόμαστε ή να μην συμπεριφερόμαστε με συγκεκριμένο τρόπο. Πολλές από τις αποφάσεις μου επηρεάστηκαν στο παρελθόν από το πώς θα μπορούσε να φαίνεται στα μάτια των άλλων ή αν θα το είχαν εγκρίνει. Αυτό είναι ανοησία. Το να ζούμε μια ευτυχισμένη, αυθεντική ζωή σημαίνει δε φοβάμαι τι θα ακούσω από τους άλλους.

11. Να μην ξεκινάμε μια σχέση αν δεν είμαστε ερωτευμένοι, μόνο γιατί «δεν έχω κάτι άλλο στη ζωή μου».

Κάπως σου αρέσει κάποιος και σκέφτεσαι: «Μπορούμε να το δοκιμάσουμε». Γιατί να το δοκιμάσουμε; Όχι, δεν είναι καλή ιδέα. Αν δεν είσαι ερωτευμένος, δεν είσαι. Μην κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας. Δεν είναι δίκαιο ούτε για εμάς ούτε για τον άλλον.

12. Να μην αφήνουμε καμία μέρα να πάει χαμένη.

Ο τρόπος που περνάμε τις μέρες μας είναι ο τρόπος που περνάμε τη ζωή μας.

13. Καθημερινή άσκηση.

Ένα υγιές σώμα είναι από εκεί που ξεκινούν τα πάντα. Εάν δεν μπορώ να χτίσω ένα υγιές και δυνατό σώμα, τι μπορώ να χτίσω; Δεν υπάρχει εναλλακτική. Να τρέχουμε, να περπατάμε, να κολυμπάμε, να κάνουμε ποδήλατο.

14. Υγιές και ήρεμο πνεύμα, ισορροπημένο.

Να δουλεύουμε τον εαυτό μας. Να φροντίζουμε για την ψυχική μας ηρεμία και ισορροπία. Αν έχουμε σοβαρά θέματα, καταστάσεις δύσκολες που επαναλαμβάνονται και από τις οποίες δεν μπορούμε να ξεφύγουμε, ο ψυχολόγος δεν είναι προαιρετικός, δεν είναι «μια καλή λύση». Είναι απαραίτητος.

15. Να είμαστε ευγνώμονες.

Να λέμε «ευχαριστώ» σε όλους και σε όλα. «Σε ευχαριστώ για την όμορφη μέρα που μου χάρισες.» « Σε ευχαριστώ για το email σου.» «Σε ευχαριστώ που είσαι εκεί για μένα». Τίποτα δεν είναι δεδομένο.

16. Να παίρνουμε περισσότερα ρίσκα.

Σοβαρά τώρα. Τέρμα οι δικαιολογίες. Ας επιλέξουμε τον κλάδο που μας ενδιαφέρει, κάτι που αγαπάμε και αξίζει όλη μας την προσπάθεια. Αν θέλουμε να γίνουμε καλοί σε κάτι, πρέπει να περάσουμε χρόνια και χρόνια για να το δουλέψουμε. Αν δεν το ψάξουμε, αν δε φάμε τα μούτρα μας, δε θα βρούμε ποτέ την τέλεια θέση, δε θα μάθουμε ποτέ τις δυνατότητές μας.

Ίσως ακούγεται παράδοξο, αφού ίσως είμαστε πιο επιρρεπείς στα ρίσκα σαν νέοι. Αυτό, όμως, εξαρτάται από τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του ατόμου. Αν έπαιρνα ρίσκα όταν ήμουν νεότερη, αυτό θα με είχε διαμορφώσει περισσότερο και θα με είχε βγάλει έξω από την «ασφαλή μου ζώνη».

17. Να δείξουμε το δρόμο, να βγαίνουμε μπροστά.

Όταν σε μια κατάσταση όλοι κοιτάζουν ο ένας τον άλλον, ας το πάρουμε πάνω μας. Είσαι ηγέτης όταν αποφασίζεις να γίνεις. Δεν υπάρχει μύηση ή τίτλος. Είναι απλά μια απόφαση.

18. Τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται.

Αν κάτι ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε είναι. Λίγος σκεπτικισμός δεν βλάπτει ποτέ.

19. Τα χρήματα δεν είναι το πιο σημαντικό πράγμα.

Ναι, σίγουρα είναι απαραίτητα. Αλλά πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να μην εστιάζουμε σε αυτά και να επικεντρωθούμε στην αξία. Να μην εξαρτώμαστε υπερβολικά από τα υλικά αγαθά. Να μην επιτρέπουμε στην έλλειψή τους να επηρεάζει την ηρεμία μας.

20. Να είμαστε ευγενικοί.

Ίσως το νο1. Δεν εννοώ χαλί να μας πατήσουν. Εννοώ ευγένεια. Δε χρειάζεται να προσβάλλουμε τους άλλους, να θεωρούμε ότι είμαστε καλύτεροι από αυτούς. Να μη συμπεριφερόμαστε σαν ηλίθιοι!

21. Να στηριχτούμε στον εαυτό μας.

Να αναλάβουμε δύσκολα πράγματα στη ζωή μας. Χωρίς πίεση, χωρίς κέρδος. Να νιώσουμε άνετα με το να νιώθουμε άβολα. Ζωή, δουλειά, σχέσεις, προκλήσεις. Είναι όλα άβολα. Οπότε το παίρνουμε απόφαση και προχωράμε με αυτό.

22. Να μαθαίνουμε κάθε μέρα.

Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλό μας, ώστε να παραμένει σε εγρήγορση. Δεν χρειάζεται να διαβάζουμε ένα βιβλίο την ημέρα για να μαθαίνουμε κάθε μέρα. Μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη μας. Να μάθουμε από τους ανθρώπους γύρω μας – να είμαστε ανοιχτοί σε ό,τι μπορούν να μας διδάξουν. Μόνο όταν παραδεχτούμε ότι δεν τα ξέρουμε όλα, θα μάθουμε. Μόνο έτσι θα αναπτυχθούμε προσωπικά, πνευματικά, ψυχικά, οικονομικά.

23. Να ξεκουραστούμε πριν κουραστούμε.

Ακόμα κι αν αγαπάμε τη δουλειά μας και κάθε μέρα μας φαίνεται σαν διακοπές, πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο για να ξεκουραστούμε. Σωματικά και ψυχολογικά. Ακόμα και το να έχουμε δική μας δουλειά, δε σημαίνει ότι τα κάνουμε όλα εμείς, δε σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε εκεί 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Είσαι άνθρωπος και όχι android, μην το ξεχνάς ποτέ αυτό.

24. Να μην κρίνουμε.

Το ότι οι άλλοι άνθρωποι κάνουν διαφορετικές επιλογές από εμάς, δεν σημαίνει ότι είναι ανόητοι, ότι δεν ξέρουν, ότι κάτι δεν καταλαβαίνουν. Επιπλέον, δεν ξέρουμε τα πάντα για τους ανθρώπους αυτούς, επομένως ας μην τους κρίνουμε — να τους βοηθήσουμε, αν νιώθουμε ότι πρέπει να κάνουμε κάτι οπωσδήποτε.

25. Να εκτιμήσουμε τον εαυτό μας.

Θα πεις «Ποιος είμαι εγώ για να πω κάτι;» Λοιπόν, είσαι ένας άνθρωπος που ξυπνά κάθε πρωί και προσφέρει κάτι σε αυτόν τον κόσμο. Έχεις το δικαίωμα να λες και να κάνεις ό,τι θέλεις. Αποδέξου το. Give yourself a break!

26. Να έχουμε υπομονή.

Η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα, σωστά; Αλλά αυτό είναι πολύ προφανές. Η Ρώμη, επίσης, δεν χτίστηκε ούτε σε ένα χρόνο, ούτε σε δύο χρόνια, ούτε καν σε πέντε χρόνια. Κάποια πράγματα χρειάζονται δεκαετίες για να γίνουν. Είναι κατανοητό έτσι; Υπομονή και δουλειά.

27. Να σκεφτόμαστε τους άλλους.

Απλά να μην τους αγνοούμε. Αυτούς και τις ανάγκες τους. Όλοι έχουμε οικογένειες, λογαριασμούς να πληρώσουμε, τα δικά μας θέματα και άγχη. Αλλά να μην κάνουμε πάντα τα πάντα μόνο για τον εαυτό μας. Να δώσουμε χωρίς να περιμένουμε κάτι σε αντάλλαγμα. Να μην «κρατάμε σκορ». Μόνο δυστυχισμένους θα μας κάνει. Να δώσουμε για τη χαρά του να δίνεις. Αν πάρουμε κάτι σε αντάλλαγμα, τέλεια. Αν πάλι όχι, πάλι τέλεια!

28. Δεν χρειάζεται να τα καταλάβουμε όλα, να τα λύσουμε όλα, να τα προγραμματίσουμε όλα.

Ας απολαύσουμε το ταξίδι μας. Ας απολαύσουμε τα μικρά πράγματα. Ναι, είναι κλισέ και γραφικό. Είναι και αληθινό όμως. Ειδικά αυτό. Ξέρεις γιατί; Γιατί όλοι λένε ότι το ξέρουν, αλλά κανείς δεν το κάνει στην πράξη. Απλώς κυνηγάμε μεγάλα πράγματα. Ιδέες μεγάλες και όνειρα. Η αγάπη ζει στα μικροπράγματα. Να είμαστε παρόντες στα 20 μας, στα 30 μας, στα 40 μας… και να τα νιώσουμε όσο μπορούμε.

29. Να μην παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά.

Ναι, ναι, ο κόσμος πρέπει να μας πάρει στα σοβαρά, το καταλαβαίνω. Αλλά, στην τελική, τι είναι η ζωή χωρίς χιούμορ, χωρίς αστεία, χωρίς γέλιο; Να γελάμε με τον εαυτό μας. Δεν είναι και κακό να διακωμωδούμε καταστάσεις που βιώνουμε και να αυτοσαρκαζόμαστε. Η ζωή έχει πολλή πλάκα αν τη δούμε από την αστεία της πλευρά.

30. Να μην κατηγορούμε τους άλλους.

Ποιο είναι το νόημα; Να τους τιμωρήσουμε; Δεν το κάνουμε αυτό στους ανθρώπους. Και να μην κατηγορούμε ούτε τον εαυτό μας – είμαστε απλά άνθρωποι. Όλα διορθώνονται.

31. Ποτέ να μην κοιτάζουμε πίσω.

Όχι πάρα πολύ τουλάχιστον. Το να σκεφτόμαστε το παρελθόν είναι καλό μόνο για ένα πράγμα: το μάθημα που μας έμαθε. Όσο περισσότερο κολλάμε στο παρελθόν, τόσο πιο δύσκολο είναι να ασχοληθούμε με το παρόν, με το τώρα μας. Μόνο αυτό μετράει.

32. Είναι οκ να είμαστε λυπημένοι.

Η ζωή δεν είναι πάντα υπέροχη. Όλοι το ξέρουμε αυτό. Αλλά γιατί να προσποιούμαστε ότι είμαστε καλά, ενώ δεν είμαστε; Γιατί είμαστε πολύ περήφανοι; Γιατί έτσι μας έχουν μάθει ότι είναι το φυσιολογικό; Αν δεν είμαστε στα καλά μας, να το παραδεχόμαστε. Μόνο έτσι μπορούμε να δουλέψουμε για να γίνουμε καλύτεροι.

33. Να αποφεύγουμε αρνητικές καταστάσεις και ανθρώπους.

Αυτούς τους τοξικούς που λέγαμε προχθές. Να μην υποτιμάμε τον (αρνητικό) αντίκτυπο που έχουν οι άλλοι πάνω μας. Να απομακρυνθούμε από την αρνητικότητα με κάθε κόστος.

34. Να επενδύσουμε στον εαυτό μας.

Οι δεξιότητες αξίζουν περισσότερο από μια καλή δουλειά, καριέρα, χρήματα, ακόμα και τη φήμη. Γιατί; Γιατί ο κόσμος χρειάζεται πάντα ανθρώπους που μπορούν να κάνουν κάτι καλά. Να γίνουμε αυτό το άτομο που θέλουμε. Και όχι το άτομο που οι άλλοι θέλουν. Ή που νομίζουμε ότι θέλουν.

35. Να ζητάμε βοήθεια όταν τη χρειαζόμαστε.

Ναι, να βασιζόμαστε στον εαυτό μας, γιατί είναι το καλύτερο συναίσθημα στον κόσμο να ξέρουμε ότι μπορούμε να τα κάνουμε όλα μόνοι μας. Δεν γίνεται όμως. Και δεν είναι απαραίτητο να το προσπαθήσουμε.

36. Να μη δεχόμαστε το «Όχι».

Τα καλύτερα πράγματα στη ζωή συνέβησαν μόνο, αφού οι άνθρωποι δε δέχτηκαν αυτό το «όχι». Τα παράτησαν; Όχι. Κανείς δεν ξέρει τι δύναμη έχουμε. Κανείς δεν ξέρει τι θέληση έχουμε. Μόνο εμείς.

37. Να θέτουμε υψηλά standards για τον εαυτό μας.

Όταν κάνουμε κάτι, να το κάνουμε καλά ή καθόλου. Όχι απαραίτητα τέλεια, αλλά καλά. Να προσπαθούμε πάντα να ξεπερνάμε τον εαυτό μας.

38. Να δημιουργήσουμε.

Όχι για να αφήσουμε μια κληρονομιά, αλλά για να είμαστε χρήσιμοι. Να γράψουμε μουσική, να γράψουμε ένα βιβλίο, να ζωγραφίσουμε κάτι, να φτιάξουμε ένα σκαμνάκι, να φτιάξουμε ένα σκουφάκι, μια κούπα, ένα κόσμημα, να μαζέψουμε πληροφορίες για κάτι σημαντικό, για την ιστορία του τόπου μας, να καταγράψουμε ιστορίες των παππούδων μας, μια συλλογή, μια δανειστική βιβλιοθήκη, ένα blog, οτιδήποτε. Θα νιώσουμε καλά με τον εαυτό μας και θα μπορούν κι άλλοι να το χρησιμοποιήσουν ή να το απολαύσουν.

39. Να κάνουμε περισσότερα πράγματα που μας ενθουσιάζουν.

Δεν είναι θέμα επιτυχίας, ούτε ευτυχίας. Κάνοντας, όμως, τα πράγματα που μας ενθουσιάζουν περισσότερο θα μας δώσουν τη δύναμη, την ενέργεια, το κίνητρο, τη χαρά να είμαστε εμείς, να είμαστε ο εαυτός μας. Υπάρχει μεγαλύτερη επιτυχία από αυτήν; Δε νομίζω.

40. Να είμαστε ανοιχτοί σε ευκαιρίες.

Όταν είμαστε νέοι και μας έρχονται ευκαιρίες, είτε είμαστε λιγότερο δεκτικοί απέναντί ​​τους (αποσπάται η προσοχή μας από τα λιγότερο ουσιαστικά πράγματα της ζωής) είτε νομίζουμε ότι θα συνεχίσουν να έρχονται ασταμάτητα… οπότε, καμία πίεση. Όταν είμαστε νέοι, νιώθουμε ότι θα μείνουμε νέοι για πάντα. Υπήρχαν πολλές ευκαιρίες που ήρθαν στον δρόμο μου στα 20 μου, με τις οποίες θα μπορούσα να έχω κάνει τόσα πολλά, αλλά δεν τις κοίταξα.

41. Να αγχωνόμαστε λιγότερο.

Στο υποθετικό σενάριο επιστροφής στο μέλλον, όπου θα συναντούσα τον νεότερο εαυτό μου πρόσωπο με πρόσωπο, το πρώτο πράγμα που θα έλεγα είναι «Γεια, σταμάτα να ανησυχείς. Είναι μάταιο. Η ζωή θα εξελιχθεί μια χαρά. Αλλά μπορείς να τη βελτιώσεις ακολουθώντας αυτή τη συμβουλή…». Τέλειο θα ήταν…

42. Να έχουμε πίστη στις ιδέες μας.

Όταν ήμουν στα 20 μου, πολλές φορές σκέφτηκα μερικές επιχειρηματικές ή καλλιτεχνικές ιδέες που τις άφησα εκεί στο «συρτάρι». Πολλές φορές, δεν ένιωσα την παρόρμηση ή δεν είχα τη σωστή αυτοπεποίθηση να συνειδητοποιήσω και να ανταποκριθώ σε αυτές τις ιδέες. Κατέληξαν να είναι απλά όνειρα κλεισμένα.

Αρκετά συχνά οι ίδιες —ή πολύ παρόμοιες— ιδέες μπορεί να υλοποιήθηκαν από κάποιον άλλο που χρησιμοποίησε την ίδια πηγή ιδεών, αλλά είχε το κατάλληλο κίνητρο ή υποστήριξη για να τις προωθήσει. Η ουσία είναι ότι όταν μας έρχεται κάποια τρελή αλλά συναρπαστική ιδέα να την κυνηγήσουμε. Να βρούμε το κίνητρο ή την υποστήριξη για να τα καταφέρουμε. Να το κάνουμε να συμβεί. Δε θα περιμένει για πολύ. Αυτή η ιδέα θα πάει σε κάποιον άλλο που θα έχει τη θέληση να την πραγματοποιήσει.

43. Αν η δουλειά μας, δε μας αρέσει, δε μας καλύπτει, πηγαίνουμε με το ζόρι και φεύγουμε άρρωστοι, να την αλλάξουμε.

Με περισσότερο θάρρος και αποφασιστικότητα, μπορούμε να «γλιτώσουμε» από ατελείωτες ώρες σε ένα εργασιακό περιβάλλον που δεν ταιριάζει στο σκοπό, τις δεξιότητες ή τα ταλέντα μας.

44. Να απλοποιούμε.

Καθώς μεγάλωσα, άρχισα να καταλαβαίνω τη δύναμη της απλότητας – μια ιδέα που χρειάζεσαι τόσο πολύ όταν είσαι νέος. Τόσος χρόνος, ενέργεια και χρήμα σπαταλούνται σε πράγματα που το μόνο που κάνουν είναι να περιπλέξουν τη ζωή μας, να την κάνουν πιο «ακατάστατη». Κάνουν τα πράγματα πιο δύσκολα και θολώνουν το όραμα του σκοπού της ζωής μας. Αν ήξερα πόσο σημαντική είναι η απλοποίηση της ζωής, θα είχα κάνει τόσα περισσότερα με τόσα λιγότερα!

45. Να λάβουμε δράση.

Να μην τα περιμένουμε όλα να μας «τύχουν». Χωρίς δράση, δεν υπάρχει αποτέλεσμα.

46. Γράφουμε τα πάντα.

Υποχρεώσεις, σκέψεις, λίστες και παραλίστες. Scripta manent. Όχι μόνο μένουν τα γραπτά, αλλά βάζουν και το μυαλό μας, τις σκέψεις μας σε σειρά, αδειάζουν το κεφάλι μας. Όχι. Το να κρατάμε ημερολόγιο δεν είναι για παιδιά. Μας βοηθά να γίνουμε καλύτεροι.

47. Να βρούμε ποιος είμαστε.

Να ανακαλύψουμε τι όντως μας αρέσει να κάνουμε, σε τι όντως είμαστε καλοί, τι ταλέντα έχουμε και ποια θα θέλαμε να εξελίξουμε, τι πραγματικά ζητάμε από τη ζωή μας. Αν δεν το βρούμε αυτό, είμαστε χαμένοι.

Για να βρούμε τον εαυτό μας και το σκοπό μας, απλοποιούμε τη ζωή, πετώντας ό,τι δεν χρειαζόμαστε και ό,τι δε μας ανήκει.

Μπορεί να ξέρουμε πολλά. Αλλά ακριβώς όπως ο Σωκράτης, που πίστευε ότι δεν ήξερε τίποτα, εσύ κι εγώ δεν ξέρουμε τίποτα απολύτως.

Πρέπει, λοιπόν, να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε. Εκπαίδευση, μάθηση, γνώση — όλα χάνονται αν δεν το χρησιμοποιήσουμε, αν δεν τα βελτιώσουμε.

Η εκπαίδευση δεν είναι κάτι που συσσωρεύουμε και θα παραμείνει στο μυαλό μας για πάντα. Δεν αναπνέουμε μια φορά το χρόνο, σωστά; Γιατί, λοιπόν, να διαβάζουμε μόνο ένα βιβλίο το χρόνο; Δεν έχει νόημα.

Η εκπαίδευση είναι κρίσιμη για την επιβίωσή μας. Ο λόγος δεν είναι μόνο η προσωπική ανάπτυξη. Η εκπαίδευση είναι μια επένδυση στον εαυτό μας. Αυτό που μπορεί να μας αποφέρει περισσότερα κέρδη από οτιδήποτε άλλο.

Είναι πολλά τα μαθήματα που πήρα ως τώρα, αλλά και πολλά που «απέφυγα», που άφησα έξω από την αίσθηση της ασφάλειάς μου.

Δεν ξέρω αν «ποτέ δεν είναι αργά», δεν ξέρω αν θα καταφέρω να κάνω τόσα κι ακόμα περισσότερα.

Θέλω, όμως, πολύ να το παλέψω.

Να βγω στη δράση, να φύγω από τη θεωρία, από τα «κι αν…;»

Εσύ τι από τα παραπάνω θα ήθελες να ήξερες στα 20 σου;

Να μένουμε μακριά από τοξικούς ανθρώπους

Την προηγούμενη εβδομάδα έγραψα για τους ανθρώπους που δε σέβονται τα συναισθήματα των άλλων.

Σήμερα θα το προχωρήσω λίγο ακόμα.

Θα γράψω για τους τοξικούς ανθρώπους, τους ανθρώπους που είναι γύρω μας, δίπλα μας, μεγαλώνουμε μαζί τους… (Ή που, πιθανώς να μην το ξέρουμε, αλλά ίσως είμαστε κι εμείς οι ίδιοι… )

Όλοι έχουμε ακούσει ή έχουμε στην καθημερινότητά μας τοξικούς ανθρώπους που «σαν τις μαύρες τρύπες, μας “ρουφάνε” στη δίνη τους. Μας στραγγίζουν από ενέργεια, μας χαλάνε τη διάθεση, μας κλέβουν το χαμόγελό μας, αφήνοντας μια αίσθηση πικρίας. Έχουν ένα τρόπο να μας χαλάνε τη στιγμή, να μη μας αφήνουν να χαρούμε τη ζωή μας, τη δουλειά μας κι οτιδήποτε μας ευχαριστεί.»

Εύκολα θα αναγνωρίσουμε έναν τοξικό άνθρωπο.

Εκτός κι αν είμαστε εμείς ο τοξικός! Τότε είναι ιδιαίτερα δύσκολο να το συνειδητοποιήσουμε! Μάλιστα, θα θεωρούμε ότι κάποιοι άλλοι γύρω μας συμπεριφέρονται «τοξικά» και είμαστε έτοιμοι να τους κατηγορήσουμε σε κάποιον τρίτο, χωρίς να βλέπουμε «τη δική μας καμπούρα».

Οι τοξικοί άνθρωποι έχουν «εμμονή» με τα αρνητικά, τα οποία, τις περισσότερες φορές, κατασκευάζουν οι ίδιοι και αναπαράγουν μέχρι να εξαπλωθεί παντού όλος αυτός ο «αρνητισμός».

Όλοι μας έχουμε στη ζωή μας άτομα, τα οποία πασχίζουμε να «ευχαριστήσουμε» και ποτέ δεν τα καταφέρνουμε.

Αυτοί οι «δύσκολοι» άνθρωποι θεωρούν τους εαυτούς τους «λογικούς», «ρεαλιστές».

Η λεπτότητά τους και ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να μας κάνουν να αμφισβητήσουμε τα πάντα μας είναι η ζημιά τους πάνω μας.

Μας επικρίνουν λέγοντάς μας ότι είμαστε, για παράδειγμα, «υπερδραστήριοι», ή «υπερευαίσθητοι», ότι έχουμε την «τάση να παρερμηνεύουμε». Εάν είμαστε εμείς αυτοί που πληγωνόμαστε συνεχώς ή αυτοί που προσαρμόζουμε συνεχώς τη δική μας συμπεριφορά για να μην πληγωθεί κανείς άλλος, τότε το πιθανότερο είναι ότι δεν είμαστε εμείς οι τοξικοί, αλλά αυτοί.

Το να μπορούμε να εντοπίσουμε την επιβλαβή συμπεριφορά τους είναι το πρώτο βήμα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών τους.

Μπορεί να μην μπορούμε να αλλάξουμε αυτό που κάνουν, αλλά μπορούμε να αλλάξουμε αυτό που κάνουμε εμείς οι ίδιοι, την αντίδρασή μας, το πώς θα το διαχειριστούμε.

Υπάρχουν πολλά πράγματα που κάνουν οι τοξικοί άνθρωποι για να χειριστούν ανθρώπους και καταστάσεις προς όφελός τους. Το να τα συνειδητοποιήσουμε θα μας βοηθήσει να αποφύγουμε την «τοξική» επιρροή τους:

Μας μπερδεύουν ως προς το τι νιώθουν (Dr Jekyll και Mr Hyde 🤷)

Είναι εντελώς υπέροχοι τη μια μέρα και την άλλη αναρωτιόμαστε τι έχουμε κάνει που τους στενοχώρησε.

Πραγματικά, τις περισσότερες φορές, δεν υπάρχει κάτι προφανές που να εξηγεί την αλλαγή στάσης τους- εμείς όμως βλέπουμε ότι κάτι δεν πάει καλά.

Μπορεί να «πετάνε κακιούλες», σπόντες, να είναι λυπημένοι, κρύοι ή γενικά περίεργοι και όταν εμείς ρωτάμε «τι τρέχει, πώς είσαι;», η απάντηση πιθανότατα είναι «τίποτα» – αλλά με επιπλέον «σάλτσες» για να μας δείξουν ότι τελικά κάτι έχουν: μπορεί να αναστενάξουν, να κάνουν μια γκριμάτσα, να έχουν ένα «ύφος».

Εμείς, ίσως, να βρίσκουμε δικαιολογίες για τη συμπεριφορά τους ή να προσπαθούμε να τους κάνουμε χαρούμενους! Οι τοξικοί άνθρωποι ξέρουν πολύ καλά ότι οι άλλοι θα κάνουν ό,τι μπορούν για να τους φτιάξουν τη διάθεση. Δε βγάζει, όμως, πουθενά.

Αν οι προσπάθειές μας να τους ευχαριστήσουμε δεν λειτουργούν ή δεν διαρκούν για πολύ, ίσως ήρθε η ώρα να σταματήσουμε. Ας πάρουμε απόσταση και όταν η διάθεσή τους αλλάξει, επιστρέφουμε. Δεν είμαστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα κανενός άλλου.

Αν, όντως, έχουμε κάνει κάτι εν αγνοία μας, δεν μπορούμε να το μαντέψουμε. Αν ο άλλος θέλει η σχέση μας να στηρίζεται στην ειλικρίνεια, ας μας το πει, να το συζητήσουμε και να ζητήσουμε και συγγνώμη αν χρειαστεί. Δεν μπορούμε να είμαστε στο μυαλό κανενός.

Μας χειραγωγούν

Αν νιώθουμε ότι είμαστε οι μόνοι που συμβάλλουμε στη σχέση, ίσως έχουμε δίκιο. Οι τοξικοί άνθρωποι έχουν έναν τρόπο να «μας περνάνε» ότι τους χρωστάμε κάτι. Έχουν έναν τρόπο να κάνουν ακόμα και κάτι που μας βλάπτει και να επιμένουν ότι το έκαναν «για το καλό μας», ειδικά σε χώρους εργασίας ή σε σχέσεις όπου δεν υπάρχει ισορροπία δυνάμεων. Δεν χρωστάμε σε κανέναν τίποτα. Αν δεν μοιάζει με χάρη, δεν είναι.

Μας κάνουν να απολογούμαστε

Υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να είναι θυμωμένοι μαζί μας, να έχουν εκνευριστεί με κάτι και να επιμένουν ότι κάτι έχει αλλάξει στη δική μας συμπεριφορά: «κάπως είσαι», » έχεις αλλάξει τελευταία» κλπ.

Κι εμείς πολύ πιθανό είναι να μπούμε σε μια διαδικασία να απολογούμαστε για λόγους που ούτε καν γνωρίζουμε! Δε χρειάζεται. Να είμαστε πραγματικά ξεκάθαροι για το πώς νιώθουμε εμείς, αλλά δε χρειάζεται να το εξηγήσουμε πολλές φορές. Δε χρειάζεται να εξηγούμε, να δικαιολογούμε και να υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας απέναντι σε «κατά φαντασίαν» κατηγορίες.

Μας βάζουν σε «διλήμματα»

Οι τοξικοί άνθρωποι μάς βάζουν συχνά στη διαδικασία να επιλέξουμε μεταξύ αυτών και κάποιου άλλου – και εμείς νιώθουμε πάντα υποχρεωμένοι να τους επιλέξουμε, επειδή ίσως μας παρουσιάζονται σαν «αδικημένοι», ότι νιώθουν μόνοι τους.

Θέλουν να είμαστε δεσμευμένοι σε αυτούς, ενώ αυτοί δεν το κάνουν. Λένε φράσεις του τύπου «Αν πραγματικά νοιαζόσουν για μένα, θα …», αλλά όσα κι αν κάνουμε τελικά ποτέ δεν τους είναι αρκετά.

Δεν απολογούνται ποτέ και δεν παραδέχονται το λάθος τους

Θα πουν ψέματα πριν αναγκαστούν να ζητήσουν συγγνώμη, οπότε δεν έχει νόημα να διαφωνούμε. Θα διαστρεβλώσουν την ιστορία, θα αλλάξουν τον τρόπο που συνέβη οτιδήποτε και θα την επαναλάβουν τόσο πειστικά που θα πιστέψουν και οι ίδιοι τις ανοησίες τους.

Αλλά εμείς χρειαζόμαστε πραγματικά τη συγγνώμη τους για να προχωρήσουμε; Όχι.

Οπότε απλά ας προχωρήσουμε – χωρίς αυτούς. Μην μπούμε στη διαδικασία να συνεχίσουμε τα «τρελά» επιχειρήματα. Απλώς δεν υπάρχει νόημα. Μερικοί άνθρωποι θέλουν να έχουν δίκιο περισσότερο από το να θέλουν να είναι ευτυχισμένοι και εμείς σίγουρα έχουμε καλύτερα πράγματα να κάνουμε.

Είναι, ίσως, μαζί μας στα δύσκολα, αλλά σίγουρα όχι στα εύκολα

Θα είναι εκεί σε μια κρίση, σε μια δύσκολη στιγμή μας, αλλά δεν θα μοιραστούν ποτέ τη χαρά μας. Δεν ξέρουν πώς να το κάνουν.

Φυσικά και θα βρουν λόγους που τα καλά μας νέα δεν είναι και τόσο καλά: «ε, καλά, τα χρήματα δεν είναι και τόσο καλά για τη δουλειά που θα κάνεις», «θα κουράζεσαι περισσότερο, πώς θα τα καταφέρεις;»

Δε θα αφήσουμε κανέναν να μας υποτιμήσει, να μας μειώσει. Ξαναγράφω: δεν χρειαζόμαστε την έγκριση κανενός σε κανένα θέμα.

Χρησιμοποιούν μη τοξικές λέξεις, αλλά με τοξικό τόνο

Οι λέξεις μπορεί να είναι αρκετά αθώες, αλλά ο τόνος μας λέει περισσότερα. Ένα απλό «Τι έκανες σήμερα;» μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα, ανάλογα με τον τρόπο που λέγεται: «Πάω στοίχημα ότι δεν έκανες τίποτα – τι ανάγκη έχεις εσύ;» ή «Είμαι βέβαιος ότι η μέρα σου ήταν καλύτερη από τη δική μου. Η δική μου ήταν χάλια και δε με ρώτησες καν».

Αν μπορούμε, ας μην απαντήσουμε….

Ασχολούνται με τον τρόπο που μιλάμε, και όχι με αυτό που λέμε

Όταν προσπαθούμε να ασχοληθούμε με κάτι σημαντικό για εμάς, οι τοξικοί άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να λένε άσχετες λεπτομέρειες από πέντε συζητήσεις πριν. Και πριν καλά καλά το καταλάβουμε, μπορεί να καταλήξουμε να μαλώνουμε για κάτι που έγινε πριν μήνες και να ξαναμπαίνουμε σε θέση να απολογηθούμε, αντί να ασχολούμαστε με τα πραγματικά σημαντικά ζητήματα.

Και η συζήτηση έχει ξεφύγει τόσο που, πριν το καταλάβουμε, απολογούμαστε για τον τόνο μας, το ύφος μας, την ένταση της φωνής μας, τις χειρονομίες μας, ακόμα και την επιλογή των λέξεων!

Υπερβάλλουν

«Εσύ πάντα …», «Ποτέ εσύ δεν…»… Είναι δύσκολο να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας απέναντι σε αυτή τη μορφή χειραγώγησης.

Οι τοξικοί άνθρωποι έχουν έναν τρόπο να χρησιμοποιούν τη μία φορά που δεν κάναμε κάτι ως απόδειξη των ελλείψεών μας. Δε μασάμε. Δεν πρόκειται να κερδίσουμε. Και δε χρειάζεται κιόλας.

Είναι επικριτικοί και μας υποτιμούν

Όλοι κάνουμε λάθη κάποιες φορές, αλλά οι τοξικοί άνθρωποι θα φροντίσουν να το θυμόμαστε για πάντα! Θα μας κρίνουν και θα προσπαθήσουν να πλήξουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή μας, υποδηλώνοντας ότι «δεν είμαστε όσο καλοί πιστεύουμε», επειδή κάναμε ένα λάθος.

Σε όλους μας επιτρέπεται να κάνουμε λάθη.

Οι τοξικοί, όμως, θα εκμεταλλευτούν κάθε ευκαιρία για να μας πουν κάποιο αρνητικό μας, να μας τονίσουν ένα κακό πάνω μας, το οποίο, όμως, θα φροντίσουν να καμουφλάρουν με άλλες λέξεις, θα το βάλουν σε μια κουβέντα που υποτίθεται μας λένε κάτι για το καλό μας.

Συχνά, είναι δύσκολο να το αντιληφθούμε και μας μένει η πικρία για αυτό που ακούσαμε. «Εσύ που είσαι τόσο μορφωμένος και διαβασμένος, μου κάνει τρομερή εντύπωση που δεν ξέρεις πώς να φερθείς στο παιδί σου και το παιδί σου συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο»…

Αυτοί οι άνθρωποι δύσκολα αλλάζουν, ίσως γιατί δεν θεωρούν ότι είναι τοξικοί.

Δεν αναγνωρίζουν αυτό το στοιχείο στο χαρακτήρα τους, δεν το αποδέχονται ακόμα κι όταν τους το υποδείξουμε. Ή μάλλον δεν το αποδέχονται εύκολα. (Θέλω να πιστεύω ότι κάποιοι το αποδέχονται…)

Το να εντοπίζουμε εύκολα αυτά τα άτομα, θα μας βοηθήσει να μην τους δίνουμε χώρο στη ζωή μας και περιθώρια να μας επηρεάζουν με οποιονδήποτε τρόπο.

Μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να ευχαριστηθούν με τίποτα και σίγουρα επηρεάζουν και τη δική μας θετική ενέργεια, αισιοδοξία, δυναμικότητα.

Έχουμε τα δικά μας ελαττώματα, τις δικές μας παραξενιές, αλλά και όλα όσα μας κάνουν να λάμπουμε!

Δεν χρειαζόμαστε την έγκριση κανενός.

Μάλλον αυτοί που παλεύουν να μας χειραγωγήσουν, χρειάζονται πιθανότατα τη δική μας έγκριση.

Ένα είναι σίγουρο: κάνουν κακό στην ομαλή και υγιή ψυχικά καθημερινότητά μας.

Δεν ισχύει το «δεν αφήνω να με επηρεάζουν».

Οι τοξικοί μας «δηλητηριάζουν» κάθε μέρα σε σημείο που δεν το νιώθουμε αμέσως, σε σημείο που ίσως το συνηθίζουμε.

Και φτάνουμε μια μέρα να είμαστε χάλια ψυχολογικά, να έχουμε καταθλιπτικά επεισόδια, να μην έχουμε διάθεση για τίποτα. Και δεν μπορούμε να καταλάβουμε το γιατί.

Αν είμαστε εντάξει με τον εαυτό μας και ξέρουμε ποιος είμαστε, να μην αφήσουμε την κακία του κόσμου να μας διαπεράσει και να μας αγγίξει.

Να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, τις δυνάμεις μας, τους δικούς μας ανθρώπους που αναγνωρίζουν την αξία μας και μας αγαπούν γι’ αυτό ακριβώς που είμαστε.

Στο κάτω κάτω, είμαστε οι άνθρωποι που έχουμε γύρω μας. Ας τους επιλέξουμε σοφά. Έναν προς έναν.

Να σεβόμαστε τα συναισθήματα των άλλων

Μια από τις πιο ενοχλητικές δυναμικές όταν έχουμε ένταση μεταξύ μας είναι ο τρόπος με τον οποίο κάποιος θα ακυρώσει τα συναισθήματά μας, λέγοντάς μας πώς πρέπει να αισθανόμαστε για κάτι, πώς πρέπει να αντιδρούμε ή ότι κάτι δεν πάει καλά με εμάς αν έχουμε τα συναισθήματα που έχουμε.

«Δεν πρέπει να αισθάνεσαι έτσι».

Πρέπει να είναι η πιο αγενής και τοξική φράση κι όμως την ακούμε πάρα πολύ και μπορεί να τη λέμε κιόλας αρκετά συχνά στους άλλους.

Πολλοί μιλάμε για δύσκολα θέματα και καταστάσεις που μας προβληματίζουν ή μας στεναχωρούν και παίρνουμε μια τέτοια απάντηση που δεν προσφέρει τίποτα απολύτως πέρα από την αίσθηση ότι αυτός που είναι απέναντί μας δεν μπορεί να μας καταλάβει.

Με βάση αυτά τα λίγα που γνωρίζω για την ανθρώπινη φύση, είναι λογικό να πιστεύουν οι περισσότεροι ότι έτσι θα νιώσουμε καλύτερα, ότι μας ακούνε και είναι δίπλα μας.

Είναι αλήθεια ότι δεν μπορώ να γνωρίζω με βεβαιότητα για ποιο λόγο να ακυρώσεις τα συναισθήματα του άλλου και να απαντήσεις επικριτικά σε μια ιστορία που μιλά για μια δύσκολη εμπειρία ή μια επίπονη κοινωνική κατάσταση.

Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να επεξεργαστούν τα δύσκολα συναισθήματα που έχει ο συνάνθρωπός τους, ο οποίος επιζητά κυρίως όχι τη συμπόνια και τη συμπάθεια, αλλά την κατανόηση – μια κατανόηση που ίσως συμβάλλει στην αλλαγή των πραγμάτων προς το καλύτερο.

Αυτό είναι κάτι που το κάνουμε ακόμα και με τα παιδιά μας: γιατί κλαις, γιατί νευριάζεις, δεν είναι λόγος αυτός για να στεναχωριέσαι…

Είναι κάτι που το κάνουμε ακόμα και σε μεγάλους σε δύσκολες στιγμές της ζωής τους. «Μη στεναχωριέσαι, θα βρεις άλλη δουλειά», «μην αγχώνεσαι, έχει ο Θεός», «μην κλαις, να είσαι δυνατός για τους άλλους»…

Ακυρώνουμε τα συναισθήματα των άλλων, γιατί δεν ξέρουμε πώς να φερθούμε εμείς οι ίδιοι. Νιώθουμε αμηχανία, νιώθουμε αδυναμία να χειριστούμε την κατάσταση και μιλάμε χωρίς να συνειδητοποιούμε τι λέμε, τι ακριβώς ζητάμε από τον άλλον.

Κάποια πράγματα καλύτερα να μην τα λέμε, λοιπόν, όταν ο άλλος μας περιγράφει το πρόβλημά του ή μια μεγάλη δυσκολία που έχει.

Ειδικά για τα σχόλια στο διαδίκτυο, που τόσο εύκολα γράφουμε «ελαφρά τη καρδία» και ανεβάζουμε»σε πρώτο χρόνο» το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό, έχουν γραφτεί και ξαναγραφτεί σχετικά άρθρα.

Πώς μπορείς να κρίνεις κάποιον που δε γνωρίζεις; Πώς μπορείς να κρίνεις κάποιον που δεν έχεις δει ποτέ; Πώς μπορείς να έχεις άποψη για τη ζωή του άλλου; Πώς μπορείς να ξέρεις τι κρύβεται στην ψυχή και σκέψη του άλλου;

Σχόλια που γίνονται μίζερα, ακόμα και χυδαία ή και απαγορευτικά. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι αν δεν έρθουμε σε αντιπαράθεση, δεν πρόκειται να ακούσουμε ο ένας τον άλλον, ότι ο άλλος οφείλει να ακούσει τι έχουμε να του πούμε εμείς προσωπικά επί του οποιουδήποτε θέματος!

Το να ακούμε πραγματικά ο ένας τον άλλον, όμως, συνεπάγεται ένα βαθμό ενσυναίσθησης.

Ενσυναίσθηση σημαίνει, στην πραγματικότητα, κατανόηση των συναισθημάτων κάποιου άλλου, το να βρεθούμε στη θέση του.

Πραγματικά πιστεύω ότι η ενσυναίσθηση είναι ο μόνος τρόπος για να αναπτυχθούμε: το να μάθουμε όχι μόνο να επικοινωνούμε τα συναισθήματά μας, αλλά να ακούμε τα συναισθήματα των άλλων.

Στη γραπτή επικοινωνία, και ειδικά στα social media, υπάρχει ούτως ή άλλως το χάσμα για το αν γινόμαστε πλήρως κατανοητοί ή αν κατανοούμε τι ακριβώς εννοούν με αυτά που μας γράφουν.

Χρησιμοποιούμε συχνά φράσεις, τις οποίες «μεταμφιέζουμε» και παρουσιάζουμε ευγενικές γράφοντας πρώτα «Καταλαβαίνω αυτό που λες…» ή «Ενδιαφέρουσα η άποψή σου…» όταν κάποιος μοιράζεται online μια προσωπική εμπειρία ή ιστορία και μετά «πετάμε τη βόμβα μας»…

1) «Καταλαβαίνω αυτό που λες……αλλά δεν θα συμφωνήσεις στο ότι…»

Το ζήτημα σε αυτή την πρόταση δεν είναι η συμφωνία. Είναι το «Αλλά» που το ξεκινά. Αυτό το «αλλά» παίρνει ολόκληρη την ιστορία κάποιου και στη συνέχεια προσπαθεί να διαλύσει ή να ακυρώσει εντελώς την εμπειρία του με τα δύο δευτερόλεπτα σκέψης του για το θέμα. Είναι αγενές. Προσπαθούμε να μπούμε σε μια συζήτηση που θα «παγιδεύσει» το συνομιλητή αποδεικνύοντάς του ότι κάνει λάθος.

Γιατί να απορρίπτουμε τις εμπειρίες των ανθρώπων; Ας πούμε «Σε ευχαριστώ που το μοιράστηκες, αυτό είναι εντελώς διαφορετικό από οτιδήποτε άλλο έχω ακούσει για το θέμα. Θα το ξανασκεφτώ σίγουρα». Ποιος θα το πει αυτό βέβαια;;

2) «Καταλαβαίνω αυτό που λες……αλλά μήπως είναι αλήθεια ότι…»

Αυτό είναι παρόμοιο με το προηγούμενο, εκτός από το ότι υπονοεί, επιπλέον, ότι αυτό που λέει ο άλλος είναι αναληθές. Προσωπικές εμπειρίες είναι. Εάν θέλουμε να συζητήσουμε κάποιο μεγαλύτερο ζήτημα, ας ξεκινήσουμε μια συζήτηση κάπου αλλού, δε χρειάζεται να εκμεταλλευόμαστε την προσωπική ιστορία κάποιου επειδή νιώθουμε την ανάγκη να διορθώσουμε τα συναισθήματά του με τα γεγονότα μας.

Ενσυναίσθηση. Ενσυναίσθηση. Ενσυναίσθηση. Ας πούμε: «Πω πω, όλα όσα διάβασα για αυτό ήταν συγκλονιστικά. Είναι ωραίο να διαβάζω μια προσωπική εμπειρία, είναι κάτι που δεν το περίμενα. Σε ευχαριστώ που το μοιράστηκες.» Θα έλεγες κάτι τέτοιο;

3) «Καταλαβαίνω αυτό που λες……στην πραγματικότητα η ιστορία δείχνει ότι …»

Δεν μας ρώτησε κανείς. Εκτός αν μας ρώτησε. Έλα, όμως, που κανείς δε μας ρώτησε… Πρώτα απ ‘όλα, η λέξη «Στην πραγματικότητα» είναι ακόμη πιο απορριπτική από το «Αλλά». Το «αλλά» τουλάχιστον ακούγεται σαν αντεπιχείρημα, το «Στην πραγματικότητα» είναι μια διόρθωση. Υπάρχει διαφορά. Είναι αγενές και προσβλητικό. Αυτό ισχύει και για τη λέξη «πραγματικά» σε ένα επιχείρημα που βασίζεται σε σχόλια. Μιλάμε για κάποιον που μοιράζεται μια προσωπική εμπειρία. Με το να αναλύουμε στατιστικά στοιχεία, νιώθουν ότι αυτοί οι αριθμοί και τα γράμματα σε μια τυχαία σελίδα είναι πιο σημαντικά από τα συναισθήματά τους. Φαίνεται, επίσης, ότι λέμε «καλά, αν ήσουν λίγο πιο μορφωμένος δεν θα ένιωθες έτσι». Όπως και να το πούμε, μην το παιδεύουμε, είναι αγενές.

Ας πούμε αν θέλουμε: «Για κάποιο λόγο αυτό μου θυμίζει το τάδε περιστατικό. Μου είναι δύσκολο, βέβαια, να συγκρίνω την ιστορία σου με όσα γνωρίζω. Τα είπες τόσο αληθινά μέσα από τα δικά σου μάτια…» Κάπως καλύτερο;

4) «Καταλαβαίνω αυτό που λες…. …Αν το σκεφτούμε λογικά όμως …»

Καλά, σοβαρά; Δε θα μπω καν σε διαδικασία να το σχολιάσω… Ας πούμε: Τίποτα. Τίποτα απολύτως. Μην πούμε τίποτα. Απλά ας κάνουμε κάτι άλλο!

5) «Καταλαβαίνω αυτό που λες…. …Δεν θα ήταν καλύτερο να ασχοληθείς με…»

Αυτό είναι σκληρό. Αυτό λέει σε κάποιον ότι τα συναισθήματά του δεν έχουν αξία, δεν αξίζουν να σπαταλάμε το χρόνο μας γι’ αυτά… Ότι παίρνουν το «χώρο» από κάτι άλλο… σε ένα διαδίκτυο που είναι γεμάτο με τα πάντα, πολλά εκ των οποίων ανούσια και άχρηστα.

Αν κάποιος μας φέρει μπισκότα στο γραφείο, υπάρχει περίπτωση να τον κυνηγάμε για να του πούμε ότι αυτό είναι χάσιμο χρόνου; Ότι θα μπορούσε να κάνει κάτι άλλο από το να μαγειρεύει;

Επίσης, είναι σαν να θεωρούμε δεδομένο ότι κάποιος μοιράζεται το τέλος μιας διαδικασίας που περνά. Συνήθως, όμως, δεν είναι έτσι. Ίσως δεν είναι εύκολο να προχωρήσει παρακάτω, ίσως το να μοιράζεται την εμπειρία του είναι το πρώτο πραγματικά μεγάλο (και δύσκολο) βήμα για αυτόν. Ίσως να νιώθει φόβο. Ό,τι φαίνεται σε εμάς ασήμαντο, γι’ αυτόν μπορεί να είναι ο κόσμος όλος.

Στο κάτω κάτω αν νιώθουμε ότι δεν αξίζει το χρόνο μας, γιατί να σχολιάσουμε;;;

Σε κάποιες περιπτώσεις, ίσως θέλουμε υποτίθεται να προστατεύσουμε άλλους που θα το δουν, αλλά αν είναι τα προσωπικά του συναισθήματα; Τα συναισθήματα κάποιου δεν είναι ποτέ ασήμαντα. Ας μην στείλουμε τίποτα. Δεν υπάρχει εναλλακτική.

Τις περισσότερες φορές που θα βρεθούμε μπροστά σε κάτι που καταθέτει ένας άλλος άνθρωπος δημόσια, έχουμε δύο επιλογές: να μη σχολιάσουμε τίποτα ή να πούμε απλά «ευχαριστώ που το μοιράστηκες», thanks for sharing που λέμε και στο χωριό μου!

Υπάρχουν συζητήσεις και υπάρχουν και ιστορίες. Οι ιστορίες δεν είναι συζητήσεις, δεν είναι θέμα διαφωνιών.

Να μην προσπαθήσουμε να συζητήσουμε την ιστορία κάποιου.

Αν θέλουμε να συζητήσουμε το θέμα της ιστορίας κάποιου ή ένα θέμα που συνδέεται με την ιστορία κάποιου, ας ξεκινήσουμε τη δική μας συζήτηση κάπου αλλού.

Να αφήσουμε ήσυχες τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων.

Αν δεν μπορούμε απλά να δείξουμε κατανόηση, τότε έχουμε μεγαλύτερα προβλήματα από το αν κάποιος θέλει να ανοίξει κουβέντα μαζί μας online ή όχι.

Να μεγαλώσουμε ανεξάρτητα παιδιά

Σήμερα ξεκινάω να γράψω με πολύ κακή διάθεση…
Πολλά τα νεύρα και ενώ έλεγα θα ασχοληθώ με τις ταμπέλες στα παιδιά μετά τα stories μου στο instagram για τα «κοριτσίστικα» και «αγορίστικα» παιχνίδια, ασχολούμαι εδώ και μια βδομάδα με τα μαθήματα των παιδιών και πώς να βοηθήσω.

Έχω ξαναγράψει σχετικό άρθρο με τα διαβάσματα των παιδιών, αλλά σίγουρα παίζει ρόλο σε τι φάση είναι τα παιδιά και ηλικιακά και ψυχολογικά.
Και σίγουρα σε τι φάση είναι οι γονείς.

Το ερώτημα που τριγυρίζει στο μυαλό μου είναι πόση βοήθεια να δώσω και με ποιο τρόπο, ώστε να νιώσουν τα παιδιά ότι τα στηρίζω και είμαι δίπλα τους, αλλά και να μάθουν, να εκπαιδευτούν δηλαδή ότι είναι τα ίδια υπεύθυνα για τις υποχρεώσεις τους.

Αυτό που με προβληματίζει ιδιαίτερα, είναι η εξής διαπίστωση: δε με ενοχλεί τα παιδιά μου να πάνε αδιάβαστα ή να νιώσουν άσχημα ή να ντροπιαστούν στην τάξη. Είμαι πολύ συνειδητοποιημένη ότι πρέπει να νιώσουν τα ίδια ότι έχουν την ευθύνη για τις δικές τους εργασίες. Αυτό που με ενοχλεί κυρίως είναι μήπως ο δάσκαλος ή η δασκάλα βγάλει το συμπέρασμα ότι δεν ασχολούμαι με τα παιδιά μου, ότι μπορεί να σκεφτούν «αυτή η μάνα δεν ενδιαφέρεται». Το ίδιο νιώθω κι αν δεν προλάβω να φύγω από τη δουλειά για μια συνάντηση γονέων.

Με ενοχλεί δηλαδή αυτό το κλασικό «τι θα πουν οι άλλοι;» το οποίο σαν τρόπος σκέψης, ξέρω πολύ καλά ότι είναι προβληματικός, αλλά δεν είναι εύκολο να αποβάλλω αυτή τη νοοτροπία.

Όλοι οι γονείς θέλουμε, ή έχουμε ανάγκη, να μας θεωρούν «τους καλύτερους γονείς», να μας παινεύουν για τη συμπεριφορά μας και τα «υπέροχα» παιδιά μας.

Ξέρω, όμως, πόσο πολύ θέλω τα παιδιά μου να είναι ανεξάρτητα και υπεύθυνα. Μόνο έτσι θα γίνουν και υπεύθυνοι ενήλικες.

Σε πολλά σημεία της ζωής των παιδιών μας, πρέπει να απομακρυνθούμε, να κάνουμε ένα βήμα πίσω. Να τα αφήσουμε να «πάθουν και να μάθουν».

Να τα βοηθήσουμε, έτσι, να γίνουν ηθικοί και στοργικοί, παραγωγικοί και δημιουργικοί, ανεξάρτητοι νέοι. 

Ωστόσο, είναι (είμαστε) πάρα πολλοί οι γονείς, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, που, από την αγάπη για τα παιδιά μας, από όλα αυτά που βλέπουμε στα social media, από τα δικά μας απωθημένα ίσως, θέλουμε να κάνουμε περισσότερα, όχι λιγότερα, γι ‘αυτά. 

Πιστεύουμε ότι όσο περισσότερο χρόνο, ενέργεια, προσοχή και χρήμα μπορούμε να διαθέσουμε στα παιδιά μας, τόσο το καλύτερο.

Τα παιδιά μας ξέρουν ότι δε θα τα αφήσουμε να πάνε αδιάβαστα (ακόμα κι αν έχουν ξεχάσει να κάνουν όλα τους τα μαθήματα), δε θα τα αφήσουμε χωρίς καθαρά ρούχα (ακόμα κι αν δεν έχουν βάλει στο καλάθι των απλύτων τα λερωμένα ρούχα τους), δε θα τα αφήσουμε νηστικά (ακόμα κι αν δεν έχουν στρώσει ή μαζέψει το τραπέζι).

«Η μαμά πάντα θα το κάνει».

Αναρωτιόμαστε σχετικά με το πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ξεπεράσουν τους φόβους τους, να μάθουν να ρισκάρουν ή να γίνουν πιο υπεύθυνα. 

Ανεξάρτητα από το πόσο αγαπάμε τα παιδιά μας, ίσως να μην καταφέρνουμε να τους δώσουμε αυτά που πραγματικά χρειάζονται. 

Υπάρχουν πολλά σημαντικά πράγματα που δεν μπορούμε να κάνουμε για τα παιδιά μας, όσο κι αν το θέλουμε. 

Για να μεγαλώσουν με τους τρόπους που χρειάζεται να μεγαλώσουν, τα παιδιά πρέπει να κάνουν ένα βήμα μπροστά.

1. Δεν μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά μας ευτυχισμένα με το ζόρι

Όταν κλαίνε, τρέχουμε να δούμε αν κινδυνεύουν. Όταν φαίνονται θλιμμένα, τυλίγουμε τα χέρια μας γύρω τους. Θέλουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από όλα τα άσχημα συναισθήματα, αλλά ο αγώνας και τα βάσανα είναι μέρος της ζωής και τα παιδιά πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. 
Σε εμπειρίες χωρίς τους γονείς (εκδρομές, σχολείο, δραστηριότητες) είναι πιο εύκολο για τα παιδιά να μάθουν τι μισούν και τι αγαπούν, τι τα κάνει να στεναχωρηθούν και τι τα κάνει ευτυχισμένα.

2. Δεν μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας υψηλή αυτοεκτίμηση

Έχουμε στο μυαλό μας να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση του παιδιού, λέγοντάς τους συνεχώς πόσο υπέροχοι και έξυπνοι είναι.  Κάτι τέτοιο, όμως, δε βοηθά.
Η αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση προέρχονται από την οικοδόμηση δεξιοτήτων και την εκμάθηση δύσκολων εργασιών που καταφέρνουν μόνα τους. 

3. Δεν μπορούμε να κάνουμε φίλους για τα παιδιά μας ή να μικροδιαχειριζόμαστε τις σχέσεις τους

Ακόμα και όταν είναι μωρά, ορισμένα παιδιά έλκονται έντονα το ένα από το άλλο. Παρόλο που εμείς μπορούμε να κανονίσουμε παιχνίδια με άλλα παιδάκια, τα παιδιά μαθαίνουν μόνα τους ο ένας με τον άλλον πώς να είναι φίλοι. Μπορούμε να υποστηρίξουμε τις φιλίες των παιδιών μας, να τους κανονίσουμε συναντήσεις για παιχνίδι, αλλά δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις σχέσεις τους.

4. Δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε τα «ηλεκτρονικά» στα παιδιά μας

Ζούμε εν μέσω μιας τεχνολογικής επανάστασης που αλλάζει δραματικά την οικογενειακή ζωή. Οι γονείς θέλουμε συνεχώς να περιορίσουμε τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών από το παιδί μας. Ωστόσο, όλοι μας περνάμε ίσο χρόνο μπροστά στις οθόνες – και τα παιδιά θα κάνουν αυτό που κάνουμε εμείς και όχι αυτό που λέμε.

5. Δεν μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά μας ανεξάρτητα

Μέχρι ένα σημείο, τα παιδιά μου μπορεί ακόμα και να με κατηγορούσαν που ξέμειναν από νερό στο σχολείο, που δεν έπλυνα το ρούχο που ήθελαν να φορέσουν και ακόμα τα κάνουν κάποιες φορές. Έχω ακούσει παιδιά να λένε «α, η μαμά μου ξέχασε να μου βάλει στην τσάντα τα γυαλιά μου».
E, όταν τα παιδιά είναι μικρά θα το κάνουμε στην αρχή. Όταν, όμως, τα παιδιά ηλικίας 15 ετών δεν μπορούν να θυμηθούν τα γυαλιά τους, είναι επειδή είναι ανοργάνωτα ή επειδή η μητέρα τους αναλαμβάνει να θυμάται αντί αυτών…
Κάθε παιδί πρέπει να εξασκείται να είναι ανεξάρτητο και κάθε γονέας πρέπει να εξασκείται να αφήνει το παιδί του να είναι ανεξάρτητο. Δεν είναι εύκολο να το τηρήσουμε. Το ξέρω.

Η ανεξαρτησία, όμως, είναι σαν το άλμα εις ύψος: Πρέπει να τρέξεις και να πηδήξεις και μερικές φορές να αποτύχεις. Και στη συνέχεια να ανεβάσεις την μπάρα και να τρέξεις και να πηδήξεις ξανά. Ως γονιός, θα τρομάξουμε όταν τα παιδιά μας χτυπήσουν αυτή την μπάρα, αλλά δεν μπορούμε να πηδήξουμε αντί για αυτά!

Και θα δούμε ότι θα έχουν πολλές γλυκές στιγμές χωρίς εμείς να είμαστε παρόντες.

Αυτό που πιστεύω απόλυτα είναι ότι η δουλειά μας είναι να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας έτσι ώστε να είναι έτοιμα να μας αφήσουν, οπότε πρέπει να είμαστε σε θέση να τα αφήσουμε να προχωρήσουν, παρακολουθώντας τα από απόσταση.

6. Και το βασικότερο: Δεν μπορούμε να κρατήσουμε τα παιδιά μας εντελώς ασφαλή (αλλά -δυστυχώς- μπορούμε να τα τρελάνουμε προσπαθώντας)

Παρακολουθούμε τις ειδήσεις και ανησυχούμε για όλα τα φοβερά πράγματα που μπορούν να συμβούν στα παιδιά μας.

Μένουμε απέναντι από το σχολείο και τα αγγλικά τους είναι ένα τετράγωνο μακριά. Ξέρω ότι πρέπει να τα αφήσω να πάνε με τα πόδια, αλλά, μέχρι πολύ πρόσφατα, δυσκολευόμουν, γιατί όντως τα αυτοκίνητα είναι πάρα πολλά.
Κι ακόμα και τώρα που το πήρα απόφαση, υπάρχουν δάσκαλοι που τρέχουν έντρομοι έξω από την είσοδο του σχολείου για να τα βοηθήσουν να διασχίσουν το δρόμο και αναρωτιούνται «γιατί δε σας έφερε κάποιος μεγάλος;»

Προσπαθούμε να κάνουμε «καλή δουλειά» στην ανατροφή των παιδιών μας, αλλά το να έχουμε συνεχώς το μυαλό μας στην ασφάλεια τους μάς κάνει να ανησυχούμε πολύ κι έτσι δυσκολεύουμε την ικανότητα των παιδιών μας για ανεξαρτησία.

Διάβασμα και υπευθυνότητα

Όλα αυτά ξεκίνησα να τα γράφω για να καταλήξω εδώ ακριβώς… Σε όλο αυτόν τον αγώνα -όπως τον έχουμε πολλοί γονείς στο μυαλό μας- για να «στρωθούν τα παιδιά μας στο διάβασμα».

Δε θέλουν να διαβάσουν, ισχυρίζονται ότι «δεν έχουν τίποτα», αλλά τελικά όλο και κάτι θα εμφανιστεί… Μπορεί να ξεχάσουν να κάνουν την εργασία τους, να κάνουν την εργασία τους αλλά να μην την παραδώσουν, να την κάνουν ατημέλητα ή απρόσεκτα ή να μη διαβάσουν όλα αυτά που πρέπει. Αυτοί είναι μόνο μερικοί τρόποι με τους οποίους τα παιδιά προσπαθούν να κρατήσουν τον μικρό έλεγχο που έχουν.

Οι γονείς, από την άλλη, συχνά θεωρούμε ότι είναι δική μας δουλειά να κάνουμε τα παιδιά να τα πάνε καλά στο σχολείο. Φυσικά, είναι λογικό να αγχωθούμε με αυτήν την ευθύνη ως γονείς: να αγχωθούμε γιατί θέλουμε να πετύχουν στη ζωή τους και να αντιδράσουμε με θυμό και κηρύγματα.

Γιατί το διάβασμα στο σπίτι να είναι τόσο δύσκολο;

Φαίνεται ότι είναι πολύ δύσκολο για τα παιδιά να μείνουν συγκεντρωμένα όταν είναι στο σπίτι. Στο σχολείο υπάρχει μια δομή, μια οργάνωση, μια πειθαρχία, χωρίς τους τόσους περισπασμούς του σπιτιού.

Με το που μπαίνουν σπίτι μπαίνουν σε mood, σε λειτουργία «ελεύθερου χρόνου». Στο μυαλό τους, το σπίτι είναι ένα μέρος για να χαλαρώσουν, να απολαύσουν ένα σνακ, να ακούσουν μουσική και να παίξουν ή να δουν τηλεόραση. Τους είναι δύσκολο να μπουν στη διαδικασία να κάνουν σχολικές εργασίες.

Κι εμείς οι γονείς σε αυτό το «πεδίο μάχης» για το «πότε θα διαβάσεις επιτέλους;» μπορεί να χρησιμοποιήσουμε τακτικές που πετυχαίνουν ή τακτικές που αποτυγχάνουν.

Η μάχη για την εργασία στο σπίτι γίνεται στην πραγματικότητα μάχη για τον έλεγχο. Το παιδί μας αρχίζει να παλεύει για να έχει περισσότερο έλεγχο στις επιλογές της ζωής του, ενώ εμείς πιστεύουμε ότι η δουλειά μας ως γονιός είναι να έχουμε τον έλεγχο των πραγμάτων. Έτσι και οι δύο πολεμάμε πιο σκληρά και όλο αυτό μετατρέπεται σε πόλεμο στο σπίτι μας.

Οι γονείς νιώθουμε όλο και περισσότερο εκτός ελέγχου, οπότε τιμωρούμε, γκρινιάζουμε, απειλούμε, μαλώνουμε ή καταλήγουμε να κάνουμε εμείς τα μαθήματά τους!


Ανεξάρτητα από το γιατί τα παιδιά μας δεν κάνουν τα μαθήματά τους, μάλλον πρέπει να παραδεχτούμε ότι αυτή η μάχη είναι χαμένη υπόθεση και για τους δυο μας.

Θα καταλήξουμε απογοητευμένοι, θυμωμένοι και εξαντλημένοι και τα παιδιά μας θα έχουν βρει έναν ακόμη τρόπο να πατήσουν τα κουμπιά μας. Και, ακόμη χειρότερα, μπορεί να καταλήξουν να μισούν το σχολείο και να μισούν τη μάθηση.

Όλα αυτά τα ξέρουμε οι περισσότεροι από εμάς αλλά δεν μπορούμε να το υλοποιήσουμε.

Αυτό που πήρα απόφαση μετά από πολλή σκέψη (και συζήτηση και φωνές και κλάματα και εκβιασμούς και καλοπιάσματα…) είναι να κάνω το παν για να διατηρήσω την ψυχραιμία μου. Να μην τσιμπάω με κάθε μια ατάκα των παιδιών που θέλουν να μου πάνε κόντρα και «με χτυπάνε εκεί που πονάει».

Θα δημιουργήσω ένα σύστημα οργάνωσης (με μια μικρή εποπτεία μέχρι να μάθουν να το υλοποιούν μόνα τους) έτσι ώστε να καταλάβουν ότι τα μαθήματα που έχουν για διάβασμα είναι απλώς ένα φυσιολογικό κομμάτι της ζωής στο σπίτι: «βγάζουμε όλα τα βιβλία από την τσάντα μας, να πάρει και αέρα (Μαρί Κοντό style!) και μετά τσεκάρουμε ένα ένα μάθημα με τη σειρά που αναγράφονται στο πρόγραμμά μας για να δούμε τι ακριβώς έχουμε να κάνουμε για αύριο».

Μόλις το αποδεχτούν (ή το πάρουν απόφαση τελοσπάντων), θεωρώ ότι έχουμε ήδη κερδίσει τη μισή μάχη.

Μπορούμε να το βάλουμε μπροστά αυτό το σύστημα, μαζί με τα παιδιά μας, σε μια στιγμή που τα πράγματα είναι ήρεμα και τα πηγαίνουμε καλά και, φυσικά, όχι κατά τη διάρκεια του καυγά.

Να τους πούμε ότι θα δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό από την επόμενη φορά με τα διαβάσματα που θα κάνει τα πράγματα καλύτερα και πιο εύκολα για όλους. Και θα εξηγήσουμε.

Θα τους εξηγήσουμε ότι υπάρχει χρόνος για φαγητό, για μαθήματα, και σίγουρα υπάρχει και ελεύθερος χρόνος. Αλλά πρέπει να έχουμε στο νου μας αυτό: ο ελεύθερος χρόνος ξεκινά μετά την ολοκλήρωση των υποχρεώσεων.

Δεν μπορούμε να τους κάνουμε έτσι από το πουθενά να νοιάζονται. Οπότε αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να εστιάσουμε σε αυτό που θα βοηθήσει τη συμπεριφορά τους να βελτιωθεί.

Να μην επικεντρωνόμαστε στη στάση τους, όσο στη γενικότερη εικόνα.

Να θέσουμε όρια και συγκεκριμένους κανόνες, να σεβαστούμε τις ατομικές επιλογές τους και να τα βοηθήσουμε να παρακινήσουν τον εαυτό τους.

Να μείνουμε συγκεντρωμένοι στο δικό μας ρόλο, που είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά με τις εργασίες τους και όχι να τις κάνουμε αντί για αυτά.

Να κάνουμε ένα διάλειμμα όταν τα πράγματα δυσκολεύουν. Να αφιερώσουμε λίγα λεπτά για να ηρεμήσουμε και να αφήσουμε τα παιδιά μας να κάνουν το ίδιο, προλαβαίνοντας την «καταιγίδα».

Να σκεφτόμαστε τους δικούς μας στόχους, τι εμείς θέλουμε να πετύχουμε και με ποιο τρόπο θα το καταφέρουμε.

Να κάνουμε λίγο πίσω και να τα αφήσουμε να κάνουν τις δικές τους επιλογές, να αναλάβουν τις δικές τους ευθύνες.

Δεν είναι αγώνας εξουσίας. Κάποια παιδιά μπορεί να «τα παρατήσουν» σκόπιμα μόνο για να δείξουν στους γονείς τους «ποιος είναι ο επικεφαλής». Άλλα παιδιά μπορεί να συμμορφωθούν για να απαλύνουν το άγχος των γονιών τους, αλλά στο τέλος δε θα μάθουν να κάνουν τις δικές τους επιλογές.

Να μην είμαστε οργισμένοι ή επικριτικοί, απλώς να ρωτήσουμε με ειλικρίνεια «Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;».

Πάρε το χρόνο σου

Όποιος με ακολουθεί στο Instagram πιθανώς είδε τη νέα μου αγάπη/εμμονή, τα podcasts. Μετά το @koritsimalama ξεκίνησα (στο Spotify) τα podcasts του #giatioxi τα οποία είναι και πάρα πολλά και πολύ χρήσιμα και πρακτικά!

Ένα από τα podcasts της Δέσποινας Κανάκογλου του #giatioxi ήταν για το χρόνο «Όταν κυνηγάς το χρόνο«, ηχογραφημένο τον Ιανουάριο του 2017. Η Κοινωνική Λειτουργός και Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας Ελισάβετ Αντωνιάδου μιλάει στο podcast για το πώς να αποφύγουμε την αίσθηση ότι τρέχουμε στη ρόδα του χάμστερ, πώς να κάνουμε μια παύση, πώς να «πάρουμε το χρόνο μας» μέσα στην πολυάσχολη καθημερινότητά μας.

Όλοι ζούμε ζωές γεμάτες ένταση, άγχος, γεμάτες με υποχρεώσεις, δραστηριότητες, συναντήσεις και εργασίες. Η διαρκής απασχόληση, ακόμα και την ώρα του «ελεύθερου χρόνου» φαίνεται να είναι ο νέος κανόνας στον 21ο αιώνα.

Συνεχής δράση και δραστηριότητα, κανένα διάλειμμα στο πρόγραμμά μας.

Για να λειτουργήσουν οι δεξιότητες και ικανότητές μας απαιτείται μια προοπτική που είναι δύσκολο να βρούμε όταν έχουμε το κεφάλι σκυμμένο κάτω, παλεύοντας με μια ατελείωτη λίστα υποχρεώσεων, ελπίζοντας ότι τα πράγματα θα λειτουργήσουν.

Για να συγκεντρωθούμε και να σκεφτόμαστε καθαρά και με διαύγεια χρειάζεται διάλειμμα, παύση.

Μπορεί, όντως, να μην έχουμε πάντα την επιλογή να διαγράψουμε υποχρεώσεις και to-dos από τα ημερολόγιά μας.

Όμως, μπορούμε να κάνουμε την επιλογή να καθαρίσουμε το μυαλό μας από τη συνηθισμένη ορμή του, που εμποδίζει τη δημιουργικότητα και τη ενσυνειδητότητα (mindfulness– αγαπημένη μου λέξη τον τελευταίο καιρό, θα γράψω κάποια στιγμή σχετικό άρθρο).

Και μόνο τα πρώτα βήματα προς τη συνειδητοποίηση της κατάστασης μπορούν να οδηγήσουν σε λίγο περισσότερο χώρο μέσα στην ημέρα μας.

Φυσικά και κάνω πολύ μεγάλη προσπάθεια για να είμαι έστω και λίγο πιο προσεκτική με τις ασχολίες μου και τον τρόπο που επιλέγω τον προγραμματισμό της καθημερινής μας ζωής, αν και ποτέ δεν ήμουν το άτομο που ήθελε να γεμίζει το πρόγραμμά του, αν δεν ήταν εντελώς απαραίτητο.

Όσο περνούν, όμως, τα χρόνια, οι υποχρεώσεις μεγαλώνουν, η οικογένεια μεγαλώνει, εμείς αλλάζουμε και όλα γύρω μας τρέχουν ασταμάτητα.

Διψάμε για λίγη «ακινησία», λίγη «σιωπή». Δε φαίνεται να υπάρχει θόρυβος και χάος παντού;

Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος δεν πρόκειται να επιβραδύνει και να γίνει λιγότερο θορυβώδης απλώς και μόνο επειδή το θέλουμε. Πρέπει, λοιπόν, να δεσμευτούμε ότι θα αφιερώσουμε χρόνο για έστω και μια παύση. Η παύση είναι πραγματικά πολύτιμη. Τα διαλείμματα μέσα σε λίγα λεπτά, μας βοηθούν να βάλουμε τις σκέψεις μας σε μια σειρά, να σκεφτούμε τι νιώσαμε μέσα στη μέρα, τι μας αρέσει και τι όχι, να συνειδητοποιήσουμε τα θέλω μας.

Δεν ένιωθα πάντα έτσι. Υπήρχαν περίοδοι της ζωής μου που ήμουν πολύ συνηθισμένη σε όλο αυτό το θόρυβο: με έπαιρνε ο ύπνος με την τηλεόραση να παίζει, ήθελα να βγαίνω έξω για καφέ κλπ με όλους.

Τώρα την αναζητώ τη σιωπή, την ησυχία μου.

Και δυσκολεύομαι να καθίσω σε παρέα που δε νιώθω άνετα, που δε θα μπορέσω απλά να καθίσω χωρίς να χρειαστεί να πω κουβέντα (όσο παράξενο κι αν ακούγεται για μένα που μιλάω τόσο πολύ…)

Ισορροπία και ανανέωση

Η δύναμη της παύσης είναι ξεχωριστή: μας χαλαρώνει, μας αναζωογονεί και μας ενεργοποιεί για ώρες.

Στο podcast του #giatioxi, η Ελισάβετ Αντωνιάδου έλεγε ότι μπορεί τις πρώτες φορές που θα κάνουμε αυτήν την παύση, αυτό το εικοσάλεπτο «ραντεβού» με τον εαυτό μας, μπορεί να μη νιώσουμε τόσο ευχάριστα.

Μπορεί να βγουν στην επιφάνεια συναισθήματα πνιγμένα εδώ και καιρό, σκέψεις ακόμα και δυσάρεστες. Είναι, όμως, σωτήριο και απαραίτητο.

Χωρίς την παύση δε θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας για να μπορέσουμε να τον φροντίσουμε και καλύτερα.

Το να αφιερώνουμε χρόνο για να παραμείνουμε ακίνητοι και ήσυχοι, μόνοι με τον εαυτό και τις σκέψεις μας, μας δίνει την ευκαιρία να ανακτήσουμε την προσωπική μας ισορροπία, να φορτίσουμε τις μπαταρίες μας.

Τι να κάνουμε, όμως, κατά τη διάρκεια της ημέρας;

Ενώ είναι εύκολο να πούμε θα κλείσω το τηλέφωνό μου και την πόρτα του γραφείου μου, υπάρχουν περισσότερα πράγματα που θα χρειαστεί να κάνουμε για να κάνουμε πραγματική, ουσιαστική παύση.

Καταρχάς, υπάρχει ο εξωτερικός θόρυβος, αυτό όλο που ακούμε στο περιβάλλον μας: ομιλίες, μουσική, αυτοκίνητα, μηχανήματα, ειδήσεις, τηλεόραση, διαφημίσεις.

Υπάρχει θόρυβος σχεδόν παντού. Κι όλος αυτός ο θόρυβος μάς προκαλεί υπερδιέγερση.

Πολλές φορές, μάλιστα, νιώθουμε ακόμα και ότι μας λείπει όλη αυτή η βαβούρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θόρυβος έχει ενσωματωθεί στα πολιτιστικά μας πρότυπα.

Υπάρχει, όμως, και ο εσωτερικός θόρυβος, ο θόρυβος μέσα μας. Μπορεί να βρισκόμαστε σε ένα ήσυχο δωμάτιο, αλλά να νιώθουμε σαν να μας μιλάει ένα τσούρμο από άτομα ταυτόχρονα, σαν να μας φωνάζουν στο μυαλό μας οι εκκρεμότητές μας.

Είναι οι φωνές στο κεφάλι μας που μας υπενθυμίζουν συνεχώς να κάνουμε το ένα, να σκεφτούμε το άλλο. Ο εσωτερικός μας θόρυβος είναι το πολυάσχολο σκεπτόμενο μυαλό μας εν δράσει, που αναπηδά συνεχώς από τη μία σκέψη στην άλλη και γεμίζει το μυαλό μας με συνεχή φλυαρία.

Για να ηρεμήσουμε από τον εξωτερικό θόρυβο

…μπορούμε πρακτικά να απενεργοποιήσουμε την τηλεόραση, το κινητό, να απομακρυνθούμε για λίγο από όσους φωνάζουν.

Τον εσωτερικό θόρυβο, όμως, δεν τον διώχνουμε εύκολα.

Ακόμα κι αν κάτι το αφήσουμε στην άκρη, μπορεί να νιώσουμε τύψεις μετά. Άλλο συναίσθημα που μας εμποδίζει να ηρεμήσουμε, να ξεχαστούμε.

Η διακοπή του εσωτερικού θορύβου, αυτή η πολυπόθητη εσωτερική γαλήνη και ηρεμία, απαιτεί περισσότερη προσοχή. Γι’ αυτό και το meditation, ο διαλογισμός θεωρείται απαραίτητος για να αδειάσει το μυαλό μας, όσο κι αν συχνά μας ακούγεται κάτι «περίεργο», ίσως κάτι δύσκολο, ίσως και «χάσιμο χρόνου» για κάποιους.

Υπάρχουν πολλές εφαρμογές (εγώ χρησιμοποιώ την Mindfulness και μου αρέσει πολύ), αλλά και αντίστοιχη σειρά στο Netflix (Headspace Guide to Meditation, «μια φιλική, ζωντανή ματιά στα οφέλη του διαλογισμού με τεχνικές και καθοδηγούμενο διαλογισμό για να ξεκινήσετε δυναμικά την πρακτική σας»).

Αν δεν μπορούμε να κάνουμε διαλογισμό με αυτόν τον καθοδηγούμενο τρόπο, μπορούμε να κάνουμε μια βόλτα κάπου ήσυχα και ή να ακούμε στη βόλτα μας την εφαρμογή του διαλογισμού ή να ακούμε αγαπημένα μας τραγούδια ή να μην ακούμε τίποτα. Σίγουρα όχι να μιλάμε στο τηλέφωνο ή να σερφάρουμε στο διαδίκτυο και τα social media.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Να περπατάμε παίρνοντας βαθιές ανάσες, βρίσκοντας ένα ρυθμό και νιώθοντας, απολαμβάνοντας κάθε βήμα. Μπορούμε να κάνουμε ένα ωραίο μπάνιο, να καθίσουμε στη βεράντα μας να πιούμε ένα ποτήρι κρασί (αν και δεν το πολυαγαπώ το κρασί προσωπικά, αλλά καλό κάνει…)

Δε χρειάζεται πολλή ώρα. Ακόμα και 10 λεπτά θα μας βοηθήσουν να αποφορτιστούμε.

Πρέπει να εξασκηθούμε σε αυτές τις παύσεις. Έστω και σε μικρά διαλείμματα 1-2 λεπτών κάθε ώρα.

Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε στιγμές όπως το μπες-βγες στο αυτοκίνητο, τις στιγμές μεταξύ συναντήσεων ή κλήσεων, τις στιγμές που περιμένουμε το παιδί μας σε μια δραστηριότητα ή λίγο πριν τον ύπνο.

Μια ιδέα είναι να βάλουμε ακόμα και «υπενθύμιση παύσης» στο τηλέφωνό μας για να χτυπά με ήρεμο ήχο πχ κάθε ώρα.Μόλις γνωρίσετε την «εσωτερική αυτή σιωπή», δεν θα θέλουμε τίποτα άλλο. Θα το αναζητάμε όλο και περισσότερο.

Η αίσθηση κάθε σημείου του σώματός μας, η εστίαση σε συγκεκριμένα σημεία είναι μια άσκηση που θα μας δείξει το δρόμο να «αδειάζουμε» το μυαλό μας.

Να ξαπλώσουμε ή να καθίσουμε, να φέρουμε, για μια στιγμή, την προσοχή μας στα πόδια μας, τα χέρια μας, να τα προσέξουμε πώς αγγίζουν το έδαφος, να παρατηρήσουμε το πώς καθόμαστε στην καρέκλα ή στο πάτωμα, να νιώσουμε την καρδιά μας να χτυπά, να βρούμε τον παλμό μας κάπου στο σώμα μας.

Να δώσουμε μια μικρή προσοχή στο φυσικό ρυθμό της αναπνοής μας. Με το μυαλό μας να στηρίζεται στην αναπνοή μας, μπορεί να αρχίσουμε να παρατηρούμε μια αίσθηση «ευκολίας», «άνεσης».

Μπορεί να αρχίσουμε να παρατηρούμε, καθώς εκπνέουμε πλήρως, ότι υπάρχει λίγο λιγότερη ένταση. Λίγο λιγότερος θόρυβος.

Το ξέρω, μπορεί να πει κάποιος «τι μας λες, Βάσω, εδώ τρέχουμε σαν το Βέγγο!«.

Όμως, χωρίς αυτές τις τεχνικές θα «λαλήσουμε» που λέμε και στο χωριό μου! Στο podcast του #giatioxi λέει πολύ πετυχημένα η Ελισάβετ Αντωνιάδου «όπως κλείνουμε «ραντεβού» για να βρίσκουμε χρόνο με τον άνθρωπό μας, για να φροντίζουμε τη σχέση μας, έτσι πρέπει να φροντίσουμε και τη σχέση με τον εαυτό μας«. Self care το λέμε στο χωριό μου!!

Βέβαια, σε μια κοινωνία που δείχνει να εκτιμά τη νοοτροπία «όσο περισσότερα τόσο καλύτερα» και «μπορούμε να τα κάνουμε όλα», δεν είναι περίεργο που οι περισσότεροι από εμάς ακόμα και στον ελεύθερο χρόνο μας νιώθουμε ότι πρέπει να έχουμε ένα χόμπι, να κάνουμε κάτι δημιουργικό, να μαθαίνουμε κάτι νέο.

Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο χάσιμο χρόνου και το χρόνο παύσης.

Το χάσιμο χρόνου θα μπορούσε να θεωρηθεί ως χρόνος που δεν προσθέτει αξία στη ζωή μας: μπορεί να ψάχνουμε στις επιλογές του Netflix τι να δούμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι πέρασαν 30 λεπτά και δεν είδαμε απολύτως τίποτα. Ή να μπούμε στο instagram ή στο Pinterest για να δούμε τα τελευταία posts και πριν το καταλάβουμε να έχουν περάσει πολλάαααα λεπτά (όχι εγώ, κάποια γνωστή μου…)

Ενώ, δηλαδή, δεν έχουμε χρόνο διαθέσιμο, ξοδεύουμε ανούσια λεπτά και ώρες.

Οπότε μπορούμε να χαρίσουμε λίγα λεπτά στον εαυτό μας για παύση πραγματική που θα μας «φορτίσει τις μπαταρίες μας»…

Πρόσφατα διάβασα ένα άρθρο, όπου ένας ειδικός ψυχικής υγείας έγραφε ότι τα διαλείμματα είναι στιγμές ανακαλύψεων.

Όταν το σώμα έχει την ευκαιρία να ξεκουραστεί, τότε είναι πιθανό να είμαστε πιο παραγωγικοί, δημιουργικοί και να συνεχίσουμε τη ζωή μας με μια ανανεωμένη ενέργεια.

Το έχω ξαναγράψει σίγουρα: να τον φροντίζουμε τον εαυτό μας και να τον αγαπάμε.

Ειδικά για τις μανούλες, είναι ο μόνος τρόπος για να καταφέρουμε να φροντίσουμε και τους άλλους.

Δε χρειάζεται να προσθέτουμε συνεχώς υποχρεώσεις στο ημερολόγιό μας.

Να λέμε και όχι.

Κάνουμε αυτά που αγαπάμε και δίνουμε αξία στον όποιο ελεύθερο χρόνο μας και στο παρόν.

Σκεφτόμαστε ποιοι είμαστε και πώς φτάσαμε εδώ (παρελθόν), σκεφτόμαστε πού θέλουμε να φτάσουμε (μέλλον), όμως είμαστε εδώ τώρα.

Να το ζήσουμε το παρόν μας, να το νιώσουμε.

Όπως λέει ο συγγραφέας Myrko Thum: «Η παρούσα στιγμή είναι το μόνο πράγμα όπου δεν υπάρχει χρόνος. Είναι το σημείο μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Είναι πάντα εκεί και είναι το μόνο σημείο στο οποίο μπορούμε να έχουμε πρόσβαση εγκαίρως . Όλα όσα συμβαίνουν, συμβαίνουν στην παρούσα στιγμή. Όλα όσα συνέβησαν και θα συμβούν μπορούν να συμβούν μόνο στην παρούσα στιγμή. Είναι αδύνατο να υπάρχει κάτι έξω από αυτό